BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

'A�K'LA ÇALI�AN �NSANIN �A�IRTAN PERFORMANSI

1.01.2022
5293
facede

Hz. Mevlana'dan a�k�n tarifi "�nsan�n rahat�n�, huzurunu ve i�tah�n� ka��ran �ey" diye al�nt�lan�yor. Tam olarak, insan�n a�kla bir �eye dalmas� ve onda kaybolmas�na benzeyen bir hik�ye tasvir ediliyor.

“Beden” ve “Beyin” dedi�imiz yap�, bir yere kadar di�er canl�lar ile hemen hemen ayn� özellikleri sergiliyor. Temel yap� ta�lar�m�z, çal��ma biçimlerimiz, metabolik düzenlerimiz ve kimyasal reaksiyonlar�m�z, neredeyse ayn�.

�NSAN BEDEN�, YED� YILDA B�R YEN�LEN�YOR
�laç ara�t�rmalar�nda hayvanlara belli baz� kimyasal maddeler enjekte edip onlar�n insanlardaki etkilerini de öngörebilir duruma gelebiliyoruz. Onlar�n fiziksel yap�lar� bize çok benzedi�i için onlardaki kimyasal etkile�imlerin hemen hemen ayn�s�n�n insan beyninde de oldu�unu varsay�yoruz ve genellikle de böyle oluyor. Bu benzerlikler üzerinden yola ç�karak tarifi yap�yoruz; ancak sadece o malzemeden ibaret olmayan taraf�n�z�n olmad��n� da farketmeye ba�l�yoruz. Öncelikle bütün varl�k aç�s�ndan ele ald��m�zda “Neden biz, sadece bedenden ibaret de�iliz?” konusu, akl�selim bakt��m�zda hemen kar��m�za ç�kabilecek fiziksel bilgilerden geliyor. “Ben” diye bakt��m�z beden, yakla��k 7 y�lda bir; baz� organlar�m�z haftal�k, baz�lar� ise y�ll�k olarak yenileniyor. Beden bütün hücreleri, atomlar�n molekelleri ile de�i�iyor. Yani on sene önceki benli�imiz ile ayn� bedene sahip olmuyoruz. Ama benli�imiz devam ediyor.

BEDENE SADECE “BEN” DEMEK, MANTIKLI DE��L
Sahip oldu�umuz beden, dünyada ya�arken yedi�imiz ve içti�imiz �eylerden toparlad��m�z malzeme ile yap�l�yor. Biz, d�� dünya ile olan maddesel ili�kimizle bir bedenin devaml� in�as�na do�rudan ya da dolayl� olarak kaynak sa�l�yoruz. Bedene sadece ”Ben” diyecek oldu�umuzda, dünyadan geçerken toplad��m�z bir y��na “Ben” demi� oluyoruz. Bu ilk etapta do�ru görünse de çok mant�kl�, makul ya da sa�duyulu yakla��m de�il. Biraz yak�ndan bak�ld��nda tuhafl�k oldu�u görülebiliyor.

AKI� MODU...
Son y�llarda pozitif psikolojide ve insan�n uç durumlardaki psikolojik halleri ile ilgili ara�t�rmalarda ilginç mekanizmalar ke�fetmeye ba�lad�k. Örne�in; bir insan, belli bir konuda a�k ve büyük bir tutku ile y�llar boyunca çal��t��nda, o mesele ile ilgili kar��s�nda yeni bir zorluk, meydan okuma düzeyi ç�kt��nda, birikimlerini devreye sokmak için öyle bir zihinsel moda geçiyor ki. buna “Ak�� modu” deniyor. “Ak�� modu” psikolojide çok önemli ara�t�rma konular�ndan bir tanesi. �nsanlar�n kendilerini bile �a��rtan performanslar göstermelerine sebep oluyor. Kendi varl�k düzeyini a�abilmesini sa�layan ilginç kabiliyetlerin ortaya ç�kmas�na vesile oluyor. Bildi�imiz kadar�yla di�er canl�larda böyle bir �ey yok. Onu da ne kadar kullanabiliyoruz, bu da ayr� bir sorun.

AKIL VE MANTIK S�STEMLER� DEVRE DI�I KALIYOR
Ak�� “Herhangi bir i�e ba�land��nda vaktin nas�l geçti�inin unutulmas�, günlerin nas�l geçti�inin takibin kaybedilmesi, açl��n ve susuzlu�un hat�rlanmamas�”n� tezahür ediyor. Bizim kültürde Hz. Mevlana’dan a�k�n tarifi “�nsan�n rahat�n�, huzurunu ve i�tah�n� kaç�ran �ey” diye al�nt�lan�yor. Tam olarak, insan�n a�k ile bir �eye dalmas� ve onda kaybolmas�na benzeyen bir hikâye tasvir ediliyor. Böyle oldu�unda da insanlar�n özellikle günlük hayatta çok fazla ba�vurduklar� mant�k ve dü�ünme mekanizmalar� büyük oranda devre d�� kal�yor. Ak�l ve mant�k yürütme sistemleri geçici bir süre tatile al�n�yor, bu tatil sayesinde de insan benli�ine yerle�tirdi�i o deneyimi engelsiz, tereddütsüz ve tak�lmas�z olarak hayat�na sermeye ba�l�yor. Yapt�� i� her neyse enteresan bir performans göstermeye ba�l�yor.

ZOR �L��K� YOKTUR AZ A�K VARDIR
A�k meselesi hayat�m�z�n merkezinde olmad�� sürece zorlu bir ömür ya��yoruz. Özellikle ö�renciler, içinde bulundu�umuz bu zamanda ö�renme, çal��ma ve motivasyonlar�n� sürdürebilme gibi konularda s�kl�kla problem ya��yor. Bu gibi durumlarda s�kl�kla tekrar etti�im bir söz var: “Zor ili�ki yoktur, az a�k vard�r.” �nsan, önünde herhangi bir engel bulundu�u zaman insanl�� ortaya ç�kan, o engeli a�mak için kendisinin bile varl��n� bilmedi�i birtak�m potansiyelleri dünyaya yans�tabildi�i zaman varl��n� hissedebilen enteresan bir canl�. �nsan, dünyaya imkâns�z� bir �ekilde becermeye gelmi� bir canl�ya benziyor.

BÜYÜDÜKÇE, MANEV�YATIN �HT�YAÇ OLDU�U FARK ED�L�YOR
Anlam�n buharla�t��, bilginin art�k ay�rt edilemez kadar ço�ald�� ve insanlar�n kafalar�n�n çok kar��t�� bir dönemde, bir insan� yeniden ele almak, her vesile ile çok önemli. Tasavvuf gibi bir kadim gelenek penceresinden insan�n çok önemli taraflar� masaya yat�r�l�yor. Yeti�me ve geldi�im kültür itibar�yla, a��rl�kl� olarak maneviyat�n çok önemli oldu�u bir topluluktayd�m. �nsanlar�n dillerinden dökülen konular ve sorunlar maneviyata dayal�yd�. Bunun sa�lad�� ruhi huzur ba�ka bir konu; fakat biraz büyüdükçe maneviyat�n çok önemli bir ihtiyaç oldu�u bireysel olarak da fark edilebiliyor.

MANAYA DA�R...
Maneviyat ihtiyac�n�n, vazgeçilemez ve devredilemez bir susuzluk misali giderilmesi gerekti�i fark edildi. O ihtiyac� do�ru bir �ekilde giderebilmenin yollar�n� bulmak da maharet istiyor. Dünyada �u an bulunan bütün inanç sistemleri, bütün anlat�lar ve Yeniça� dinleri de dahil olmak üzere, hemen hepsi asl�nda insan�n maneviyat aray��na ve ihtiyac�na cevaplar olu�turabilmek için bir çaba içerisinde. “Manevi” kelimesi, köken olarak “Manaya dair” anlam�na geliyor. “Bütün olan bitenlere, hayatta ya�ad�klar�m�za biz nas�l bir anlam yüklüyoruz, nas�l bir mana veriyoruz ve neden bir mana vermek zorunday�z?” sorular�, maneviyat meselesinde büyük hikâyenin anla��labilmesi için bir giri� kap�s�.