ENFLASYON., YIL SONUNDA KAÇA DÜŞER?

Prof. Dr. Emre ALKİN

Aynı para ile aynı miktarda malı satın alamayız artık. Sıfır atarsak belki! Şaka bir yana, Türkiye gibi ülkelerde bazı dinlenme dönemleri hariç, fiyatlar sürekli yukarı gider. Bir daha geriye gelmeyeceği için, gelirlerin yükselmesinden başka çare kalmıyor.

Bir röportaj için gelen gazeteci bana şunu sordu: “50 TL eski değerine ne zaman kavuşacak?”. Cevap verdim: “Hiçbir zaman!” Hiçbir restoran ya da kafede veya otelde “Çok şükür; fiyatlar 2 yıl öncesi seviyesine gelmiş” demeyeceğiz. Anlatacağım gelişme bunları doğrular nitelikte.

%7,29'LUK ARTIŞ!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), mart ayına ilişkin yurt dışı üretici fiyat endeksini yayımladı. Anlaşılıyor ki, mart ayında %7,29'luk bir artış gerçekleşmiş ve yıllık bazda yükseliş %105,82 olarak tescillenmiş. En yüksek artış, yıllık bazda %240,52 ile kok ve rafine petrol ürünlerinde gözüküyor. Aylık enerji artışı ise %29,3 olarak başı çekiyor. Ana metaller, yıllık bazda % 147,57; kimyasallar ve kimyasal ürünler %123,21 fiyat yükselişi yaşamış. İthalat faturamızın nasıl arttığına dair bir başka gelişme olarak kaydediyorum.

ÜFE, AB'DE DE YÜKSELİYOR

Diğer taraftan, ara malında %122,84, dayanıklı tüketim malında %95,55, dayanıksız tüketim malında %87,04, sermaye malında %87,08 artış kaydedilmiş. En az artış gösterenler de moral vermiyor. Giyim eşyası %70,63, yüksek ithalat oranı bulunan tütün ürünlerinde %79,35 artış var.

Aslında, AB'de de ÜFE yükselişleri devam ediyor. Martta Almanya'da ÜFE (üretici fiyat endeksi), yıllık % 30,9 artmış. Hem aylık hem de yıllık bazda beklentilerin üzerinde açıklanmış rakamlar. Enerji ve emtiada fiyat artışı devam ettiği sürece, enflasyonun düşmesi gecikecek.

EMTİA RALLİSİ DEVAM ETTİKÇE İŞİMİZ ZOR

Petrol qiyatları geçen yıl bu zamanlarda 60 yolar civarındaydı; bugün 110 doları geçmeye çalışıyor. Benzer şekilde pamuk fiyatları aynı dönemde iki katına çıkmış durumda. Taşımacılık göstergesi olan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) biraz sakinleşmiş olsa da, 2020'ye göre 4 kat yukarıda. Gerçi 10 kat yukarıdaydı; onu da söylemem gerekiyor!

KAHVE FİYATI!

Hepimizin keyfi olan kahvenin fiyatında, emtia piyasasında 2020'ye kıyasla iki kat artış var; kakao nispeten daha sakin bir seyirde. Sanayi için önemli bir emtia olan gümüş, 2020'ye oranla iki katı yüksek fiyatla işlem görürken, nikel ise geçen yıla göre iki kat yüksek şekilde fiyatlanıyor.

FİYATLARA ALIŞMAK...

İnsanlar fiyatlara bir süre sonra alıştığı için, izafiyeti kaybetmemek adına bu gelişmeleri paylaşmak istedim. Tüm bunların nihai ürün ve hizmetlere er yada geç yansıyacağını biliyoruz. Sadece bugünkü fiyatlarla bile enflasyonun yıl sonuna kadar %40'ın altına düşmesinin giderek imkânsızlaştığını söylemek falcılık olmaz sanıyorum.

Seçimlere kadar idare edilebilir mi?

Tarihte, dış politikadaki başarılı hamlelerin iç siyasette büyük bir oy potansiyeli yarattığı pek görülmemiş; ancak ekonomide bozulma iktidarları hep zorlamış. Dolayısıyla, meselenin bu haliyle seçimlere kadar idare edileceğine dair beklentimi tekrarlıyor, kolay olmadığının da altını çiziyorum.

 

YABANCILAR İÇİN FIRSAT

Yabancı yatırımcılar için en uygun satın alma zamanının şimdi olduğunu da belirteyim. Çünkü seçimlerden sonra ekonomi yönetimi çıkmış olduğu patikaya geri döndüğünde, TL değerlenebilir. Elbette, uzun bir zamandan beri yabancı sermayenin kalıcı şekilde ve istikrarlı olarak gelmediğinin farkındayım. Ancak Türkiye'de 19. yüzyıldan beri var olan yabancı firmaların varlığının altını çiziyorum ve “Potansiyeli bilen ve gören burada kalıyor” diye ekliyorum.

BELİRSİZLİK...

Belirsizlik, yerli veya yabancı herkesin en çok şikâyet ettiği durum. Seçimlere dek belirsizliğin ortadan kalkması zor. Yatırımcıların buna göre hesabını yapıp, seçim sonrası şartlardan faydalanmak için pozisyon alması gerekir.

Yazarın 1.05.2022 00:00:00. Tarihinden Önceki Yazıları