MERKEZ BANKASI FAÝZÝ NEDEN ÝNDÝRDÝ?

• 1.10.2021
• 1481
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

Merkez Bankasý "Her gün öleceðime, bir kere öleyim" dedi. Faizleri indirdi. Her ne kadar birçok kiþi "Olabilir, faizler düþürülebilir" dese de, buna ruhen ve aklen hazýr deðildi piyasa aktörleri...

Merkez Bankasý’nýn birkaç aydýr faiz indirmekle alakalý iþtahýný, TCMB Baþkaný Prof. Dr. Þahap Kavcýoðlu’nun konuþmalarýndan takip etmek mümkündü. 

200 PUANIN SIRRI
Bazý piyasa aktörleri “200 baz puan indirim bile olabilir” þeklinde görüþ belirtiyordu. Ben ise bana bu þekilde bilgi verenleri þaþýrtan bir cevap verdim. Ayrýca da sosyal medyada paylaþtým: “Ýlla indirim yapýlacaksa, hedeflenen 200 baz puanýn tamamý bir kerede yapýlsýn.” 200 puanýn sýrrý þu: Eski TCMB Baþkaný Naci Aðbal’ýn ayrýlmadan önce yaptýðý ve görevden alýnmasýna yol açtýðý iddia edilen 200 baz puan! Bunu geri alarak, adeta para politikasýnda geriye dönüþ yaþanacaktý.

SÝYASETÝ YATIÞTIRMAK VE PÝYASALARI KORKUTMAMAK!
TCMB’nin faiz indirimlerini taksitli olarak yapacaðýna dair bir intiba vermesinin, döviz kurlarýný yükseltme ihtimali olduðunu ve bunun da, önünde sonunda enflasyona yansýmasý ihtimali konusunda birçok kez uyarýda bulunan yazýlar yazmýþtým. Merkez Bankasý yönetimi, siyaseti yatýþtýrýp piyasalarý fazla korkutmak istemeyince, 100 baz puanlýk indirim kararý almýþ gözüküyor. Ancak bu durum, farklý komplikasyonlar yaratabilir.

KURALLARDAN ÞAÞILMAMALI
Merkez Bankacýlýkta önemli bir kural vardýr: Planladýðýn adýmý hemen atacaksýn. Aksi taktirde yan etkileri beklenmedik zararlar yaratabilir. Mesela; faiz indirimini tam yapmak lazým ki, yükseltme zamaný geldiðinde piyasalarý üzecek seviyelere çýkmasýn. Yükseltirken tam yükseltmeli ki, indirimlerin bir anlamý olsun.

METÝNDEKÝ, KAFAMI KURCALAYAN CÜMLE!..
Açýklama metninde bir cümle var ki, o da aklýmý kurcaladý: Merkez Bankasý, çekirdek enflasyonu dikkate alýrken, konjonktürel geliþmeler ve arz yanlý þoklardan dolayý meydana gelecek fiyat hareketlerini pek dikkate almayacakmýþ! Yani “Bunlar geçici olduðu için nötralize edeceðim” diyor. Bu, kâðýt üzerinde doðru olsa bile, pratikte birçok sýkýntýyý beraberinde getirebilir. Çünkü fiyat hareketlerinin sakinleþmesi zaman alabilir. Bozulmuþ beklentilere raðmen, “Biz, bu fiyat hareketlerini dikkate almýyoruz” denmesi, piyasalar tarafýndan hoþ karþýlanmayabilir.
Taksit taksit yapýlan faiz indirimleri, denizi doldurmak için atýlmasý gereken 10 kamyon çakýl yerine “6 kamyon atar, yarýn gerisini atarýz” demeye benzeyebilir! Sabaha kadar deniz 4 kamyon çakýlý sürüklediði için 10 kamyonluk iþi 14 kamyon çakýlla tamamlamak zorunda kalmak da mümkün.

GÜVEN VERMEK...
Peki, 200 baz puan indirim olsaydý, sonuç farklý olur muydu ? Bunu kimse bilemez. Zaten iþin zorluðu bu. Eleþtirenler “Þunu yapsan daha iyi olurdu” derken, kararý alanlar “Dua edin böyle yaptým” diyor. Bu sebeple kararlarýn sonuçlarýný tartýþmaktan baþka çaremiz kalmýyor. TCMB’nin en önemli müdahale gücünün “güven vermek” olduðunu hatýrlatýyorum.

Zamansýz bir faiz indiriminin hemen arkasýndan yükselen döviz, enflasyonu da yükseltince, bu sefer de piyasada faizler yükseliyor.
Yüksek enflasyon ve yüksek faiz yüksek büyüme ile sterilize edilebilir mi?
TCMB’nin faiz indirimi olmasaydý, Dolar/TL ‘nin 8,20 'ye kadar gerilemesi ihtimal dahilindeydi. Bu analizi yapan uzmanlar “Bu þartlar altýnda artýk 8,50‘den aþaðýsý zor” diyor. Peki þu anki seyrin enflasyon üzerinde olumsuz tesir yapacaðý bilinmiyor mu? Sanmýyorum...

Ekonomi yönetiminin bir tercih yaptýðýný düþünüyorum. O da þu: “Enflasyonu düþürmek adýna garantisi olmayan bazý adýmlar mý atalým? Yoksa büyümeyi garanti altýna almak için kestirmeci çözümlerle mi ilerleyelim?” Sürekli “erkenden seçim yapma” atmosferi içindeki bir ülkede, enflasyonla alakalý sabýrlý bir program yönetilmesi pek kolay deðil. Bu sebeple kolay olan tercih ediliyor. Ancak her zaman söylediðim gibi, yüksek enflasyon ve yüksek faizi, yüksek büyüme ile sterilize etmeye çalýþmanýn çok maliyetli yan etkileri ortaya çýkýyor. 

TEKRAR EDELÝM!..
Zamansýz bir faiz indiriminin hemen arkasýndan yükselen döviz, enflasyonu da yükseltince, bu sefer de piyasada faizler yükseliyor. Nihayetinde Merkez Bankasý politika faizleri ile piyasa faizleri arasýndaki makas açýlýyor. Bu arada Döviz Tevdiat Hesaplarý’nýn (DHT), toplam mevduat içindeki payý yükseltirken, bankalar kredi verirken tereddüt etmeye baþlýyor. Bu kýsýr döngüyü geçmiþte pek çok kez yaþadýk.
Tüm bunlar gösteriyor ki, þartlar oluþmadan alýnan faiz kararlarý, arzu edilen sonucun tam tersinde etkiler yaratýyor. Sanýyorum, sayýsýz kere tekrar denenecek, biz de sayýsýz defa hatýrlatacaðýz...