MERKEZ BANKASI SÖYLEM MÝ DEÐÝÞTÝRDÝ?

• 1.09.2021
• 1480
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

Talep deðil, maliyet enflasyonu yaþýyoruz. Bu nedenle, faiz artýþýyla bu sorunu bertaraf edemeyiz. Bunun da bilinmesi gerekiyor...

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý (TCMB), beklediðimiz kararý verdi. “Faiz deðiþmedi; ama söylem deðiþti mi?“ diye merak ederken, Para Politikasý Kurulu (PPK) toplantý özetindeki önemli cümleleri tek tek inceledim. TCMB'nin basýn metninden anladýðýmý sizler için özetliyorum:

ÝCRAATE BAKIYORUZ 
PPK: “Para politikasýndaki mevcut sýký duruþ kararlýlýkla sürdürülecek.” 
Bu cümleyi artýk ezberlediðimiz için "sözde deðil, özde yaklaþým" diyor, icraate bakýyoruz.
PPK: “Politika faizi, enflasyonun üzerinde bir düzeyde oluþturulmaya devam edilecek.”
Burada kastedilen þu anki enflasyon deðil, beklenti enflasyonu. Eðer beklentilerde bir iyileþme olmazsa, faizlerin düþmeyeceði anlamýna gelir. Bu sebeple Türkiye Ýstatistik Kurumu’nun (TÜÝK) her ay baþýnda yaptýðý Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) açýklamasý, büyük önem kazanýyor. Tabii, bir de "inandýrýcýlýk" riski var. Onu da belirtmem gerekiyor.
PPK: “Çeþitli Faktörler, enflasyon görünümü üzerinde risk oluþturmaya devam etmektedir.”
Bu cümleden net olarak anladýðýmýz þu; önümüzdeki dönemde enflasyonun düþeceðine dair güçlü kanaatler yok. ABD Baþkaný Joe Biden da konuþmasýnda enflasyon riskinden bahsediyorsa, herkesin tetikte olmasý gerekir. Ancak bir maliyet enflasyonu yaþadýðýmýz için, faiz artýþýyla bu sorunu bertaraf edemeyiz. Bu da bilinmeli.

BÜYÜME YAVAÞLAYACAK!
PPK: “Yýlýn geri kalanýnda, cari iþlemler hesabýnýn fazla vermesi beklenmektedir.”
Geçen sefer de metinde bu cümle vardý. Açýkçasý cari açýk-büyüme yapýsallýðý içindeki bir ülkede, cari fazla veriliyorsa “büyüme yavaþlayacak” demektir. Ýlk ve 2. çeyrekteki hýzlý büyümenin, sonraki çeyreklerde devam etmeyeceðini buradan anlýyoruz. Belki de bu yüzden faizleri yükseltmek de mümkün olmuyor. 
PPK: “Öncü göstergeler, yurt içinde iktisadi faaliyetin, üçüncü çeyrekte dýþ talebin de etkisiyle güçlü seyrettiðine iþaret etmektedir.”
Üstü kapalý þekilde ifade edilen bu gerçek, bir önceki cümleyi de doðrular nitelikte. Büyüme yavaþlarken, ihracatýn büyümeye katkýsý artýyor ve bu durumu Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi’nin (TÝM) açýkladýðý rakamlardan da anlayabiliyoruz. Demek ki, iç talepte yavaþlama var ve ekonomik aktivite daha çok ihracatýn ivmesiyle yola devam ediyor. 

ÖZETLE:
Büyümenin yavaþlamasý ve enflasyonun yükselmesi riskiyle karþý karþýyayýz gibi gözüküyor. Bu durumda, Merkez Bankasý'nýn fiyat istikrarýný deðil, ekonomik büyümeyi önceliðe alacaðýna dair bir kanaat taþýyorum.

FAÝZ ÝNDÝRÝMÝ YIL BÝTMEDEN OLABÝLÝR MÝ?
Önce enflasyonun sebeplerinin farkýna varýp, ardýndan da doðru araçlar ve kurumlarla mücadelesine baþlanmasý en uygun davranýþ.

Mutlaka vergiler, kesintiler, risk unsurlarý ve diðer maliyetler üzerine odaklanmalýyýz. Bunlarýn pek azý Merkez Bankasý'nýn görevleri ve sorumluluklarý arasýnda. Belki de Baþkan Prof. Dr. Þahap Kavcýoðlu’nun "Topyekün mücadele lazým" þeklindeki çýkýþý, son zamanlarýn en önemli sözüydü. 
TCMB, eldeki þartlar göz önüne alýndýðýnda en mantýklý davranýþý gösterdi ve pas geçti. Açýkçasý basýn metnine bakýnca hep ayný ifadeleri gördüðüm için, durumdan vazife çýkarýp "Faizleri bir sonraki toplantýda düþürecek" demeyeceðim! Yine de herkesin bildiðini saklamaya gerek yok. Yýl bitmeden Merkez Bankasý'nýn faiz indireceði aþikâr. Tabii, çok majör ya da radikal bir geliþme olmadýðý sürece...

PARA BASMAK ÇÖZÜM MÜ?
“Kýsa vadeli çözümler, uzun vadeli sorun yaratabilir.”... Bu söz, Prof. Dr. Mahfi Eðilmez Hoca'dan. Kesinlikle haklý. Satranç gibi yaklaþmadýkça hayata, günü kurtarmak için icat edilen kestirme çözümler, ileride büyük sorunlar yaratabiliyor. Temmuz ayý bütçe gerçekleþmelerinden anlýyoruz ki, dolaylý vergi tahsilatlarýnda ciddi bir gerileme var. Daha çok ihracat ile iktisadi faaliyetlerin devam ettiðini görüyoruz.

Ýktisadi faaliyetlerdeki yavaþlamanýn, vergi gelirleri üzerine olumsuz etki yapacaðý beklenmeli. Ayrýca, vergi borçlarýnýn yeniden yapýlandýrýldýðý bir süreç daha yaþýyoruz. Vergi tahsilatlarý bu yýl için daha da yavaþlayacak. Bu durumda iç borçlanma ile kaynak bulunacaðýný söylemek yanlýþ olmaz.
Merkez Bankasý'nýn emisyon gücü ile bankalarýn bono-tahvil alýmlarýný ivmelendirmek, geçen dönemde denenmiþ bir uygulamaydý. Tekrar denenecektir. Sanýrým geçtiðimiz yýla göre hýzla büyüyen emisyon, yýl sonuna kadar bu þekilde artmaya devam edecek. Ekonominin sakinleþtiði zamanlarda da fazla likiditenin siterilize edilmesi için, faizlerin yükseltilmesi bir mecburiyet olarak karþýmýza çýkabilir. Büyük ihtimalle ekonomi yönetimi "Önce bugünkü sorunla baþ edelim, yarýnýn sorununu yarýn düþünürüz" diyor. Bu aþamada belki de yapýlacak baþka bir þey yok. Kamuda tasarruf haricinde elbette...