RÝSKTEN KAÇINMADA CÝNSÝYETÝN GOLÜ

• 1.08.2021
• 1368
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Acar Baltaþ

Finansal kararlarda riskten kaçýnma eðilimiyle iliþkili olarak, cinsiyetin önemli rol oynadýðýný söylemek mümkün. Genel ve iþ hayatýyla iliþkili araþtýrmalarda, kadýnlarýn daha düþük risk alma eðilimleri olduðu göze çarpýyor.

Son günlerde, kripto varlýklar ile ilgili giderek artan tereddüt ve doðal olarak da bir ilgi var. Yatýrýmýn nedenleri ve kontrolü konusundaki görüþlerimi, Business Life’ýn, Temmuz 2021 sayýsýnda paylaþmýþtým. Konunun ilgimi çeken bir diðer yönü ise hatalý yatýrýmlardan etkilenenlerin ezici çoðunluðunun erkekler olmasý. Nedenini merak edenler için bu yazýda cinsiyetin finansal kararlar üzerindeki etkisini ele alacaðým.

CÝNSÝYET FARKLILIKLARI... 
Hayatýn içinde kadýn ve erkeðin üstlendiði farklý roller ve bu rollerin etkileri, bireysel seçimlerden ortak aile yaþamýna kadar pek çok alanda kendini gösterir. Psikoloji literatüründe cinsiyet farklýlýklarý, bugüne kadar birçok araþtýrmayla incelenmiþtir. Kiþilik özellikleri, tutumlarý ve karar vermedeki farklýlýklar, incelenen baþlýklar arasýndadýr. Genel olarak tüm bu alanlarda cinsiyetler arasýnda bazý farklar bulunmuþtur.

BENZERLÝKLER...
Ýþ hayatýyla iliþkili araþtýrma bulgularýnýn tarihsel süreç içindeki geliþimi incelendiðinde; 80’ler öncesinde kadýn ve erkek farkýna belirgin bir vurgu yapýldýðý; fakat 90’larýn ortalarýndan itibaren benzerliklerin daha çok öne çýkarýldýðý görülür. 80’lerde kadýnlarýn, erkeklere oranla daha dikkatli; ancak daha az özgüvenli, daha kolay ikna edilebilen, daha az saldýrgan, liderlik ve problem çözmede daha zayýf olduðu düþünülüyordu1. Oysaki, sonraki yýllarda, bu farklarýn o kadar belirgin olmadýðý ileri sürülmeye baþlandý. Yönetim kararlarý ve giriþimci kiþilik özellikleri gibi alanlarda kadýn ve erkeklerin farklýlýklardan çok, benzerlikler gösterdiði bulundu.

KADINLAR DAHA TEDBÝRLÝ
Kadýn ve erkeðin hangi alanlarda birbirlerinden ayrýldýðý konusunda, dönemsel ve çevresel etkenlere göre kimi zaman farklý eðilimler ortaya çýksa da, biyolojik bulgularla da desteklenen önemli bir farklýlýðýn, “riskten kaçýnma” davranýþýnda olduðu görülmektedir. Yapýlan araþtýrmalarda, gerek meslek seçiminde gerek parayla ve varlýk yönetimiyle ilgili kararlarda, cinsiyetler arasýnda belirgin farklar ortaya çýkmýþtýr. Bu fark, kadýnlarýn risk almaya daha isteksiz olduklarý ve riskten kaçýnma eðiliminde olduklarý yönündedir.
Yurt dýþýnda geniþ bir üniversite öðrencisi grubuyla gerçekleþtirilen bir çalýþmada, erkek MBA öðrencilerinin %57’sinin yatýrým bankacýlýðý ve “broker”lýk gibi finansal risk alma eðiliminin yüksek olduðu mesleklere yöneldikleri gözlemlenirken; kadýn MBA öðrencilerinde bu oranýn %36 olduðu bulunmuþtur2.
Kadým yatýrým “broker”larýnýn, finansal kararlarda daha ihtiyatlý davranmasý sebebiyle zarar gördüklerini söyleyen müþteriler çýkabilmektedir. Riskten kaçýnma eðilimlerine baðlý olarak, kadýnlarýn daha muhafazakâr tahmin ve önerilerde bulunmalarý, potansiyel kazancýn önünde engel oluþturabilmektedir3.

KENDÝ YATIRIM KARARLARINA DAHA AZ GÜVENÝYORLAR 
“Tavsiye veren”den, “tavsiye alan” konumuna geçildiði finansal kararlarda, kadýn daha kaygýlý olmakta, daha muhafazakâr davranýma ve riskten kaçýnma eðilimini yinelemektedir. Uzman ve uzman olmayan yatýrýmcýlarýn kýyaslandýðý bir araþtýrmada, kadýnlarýn kendi yatýrým kararlarýna daha az güvendikleri ortaya çýkmýþtýr. Bu güvensizliðin ve emin adýmlarla ilerleme ihtiyacýnýn, finansal baþarý konusunda ne gibi sonuçlara yol açacaðýna iliþkin peþin bir yargýya varmamak gerekir. 
Örneðin; giriþimcilerin daha belirsiz koþullar kapsamýnda karar vermelerini gerektiren süreçler düþünülürse, bu tutum olumsuz olduðu kadar olumlu sonuçlarý da beraberinde getirebilmektedir. Giriþimcilerle yapýlan bir araþtýrmada da, kadýnlarýn para konusunda daha ihtiyatlý davrandýðý görülmüþtür. Risk faktörünün etkilerini gözlemlemeye imkân veren kumarla iliþkili kararlar da incelenmiþ, kadýnlarýn kayýplarda olduðu kadar, kazanç durumlarýnda da daha az risk aldýklarý gözlemlenmiþtir.
“Cinsiyet farklýlýðý”nýn, aile içindeki yatýrým kararlarýnda da gerginliðe yol açtýðý ortaya konmuþtur4. Kadýn evin geçimini saðlayan kiþi olduðunda, gerginliðin %34’ünün yatýrým kararlarýndan kaynaklý olduðu bulunmuþtur.

YÜKSEK TESTOSTERON RÝSKTEN KAÇINMAYI AZALTIYOR 
“Bireysel kararlar”dan “ortak karar alým” aþamasýna dek, finansal süreçlerde ortaya çýkan farklý risk eðilimleri, testosteron hormonu düzeyiyle açýklanmýþtýr. Testosteron hormonu; korkuyu azaltýcý, ödül ve cezaya olan duyarlýlýðý deðiþtirici etkiye sahiptir. Yüksek testosteronun kadýnlarda riskten kaçýnmayý azalttýðý bilinmektedir. Yüksek testosteron düzeyi, bireyleri kariyer seçimlerinden itibaren daha riskli alternatiflere yönlendirebilmektedir.

SONUÇ:
Risk alma eðilimdeki farklýlýk; yaþ, eðitim, sosyal çevre gibi demografik faktörlerin ve geçmiþ yaþantýlarýn etkisiyle güçlenebilir veya zayýflayabilir. Ancak, kiþilik özelliði olarak, risk alma eðiliminin kadýn ve erkek yaþamýnda tutarlý farklara yol açtýðý, kadýnlarýn erkeklere kýyasla daha tedbirli olduklarý, bugün için birçok bilim insaný tarafýndan kabul edilen bir görüþtür. 
Son olarak, bu tür (kripto para) varlýklara yatýrým yapacak olanlarýn, kararlarýný “eþleri, hayat arkadaþlarý, kýz kardeþleri, anneleri veya yakýn bir kadýn arkadaþlarý”yla müzakere etmelerinin yarar getireceðini düþünüyorum.

Kaynakça:
1. Powell M, Ansic D. Gender differences in risk behaviour in financial decision-making: An experimental analysis. Journal of Economic Psychology 1997; 18(6):605-628.
2. Sapienza P, Zingales L, Maestripieri, D. Gender differences in financial risk aversion and career choices are affected by testosterone. Proceedings of the National Academy of the Science of the USA 2009; 106(36): 15268-15273.
3. Schubert, R., M. Brown, M. Gysler, H. W. Brachinger. Financial decision-making: Are women really more risk-averse? American Economic Review (Papers and Proceedings) 1999; 89 (2): 381-385
4. Financial Adviser, F.A. News 10.07.2012 [Ýnternet]. Uygun eriþim: www.ftadviser.com