BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

2024 ve 2025'�N ANA GÜNDEM� ENFLASYON OLACAK

Garanti BBVA Genel M�d�r� Recep Ba�tu�, son 3 y�ld�r, bankac�l�k sekt�r� olarak �ok zorlay�c� ko�ullarla kar��la�t�klar�n� ama g��l� sermaye yap�lar� sayesinde devam edebildiklerini s�yl�yor. 2024'�n ve 2025'in ana g�ndeminin enflasyon olmaya devam edece�ini belirten Ba�tu�, "M��teri-piyasa ve finansal sa�l�k bu d�nemde �ne ��kacak. Dolay�s�yla �n�m�zdeki d�nemde �irketleri s�rd�r�lebilir k�lmak �nemli hale geliyor" diyor.

Garanti BBVA, Türkiye’nin en büyük özel bankalar�ndan biri konumunda. Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Ba�tu�, 2024'ün 2023’te ba�layan ekonomide dengelenmenin sürece�i bir y�l olaca��n� dü�ünüyor. “Sadele�me kendini daha da hissettirecek” diyen Ba�tu�, “2023 y�l�n� ülke olarak yüzde 4,5 büyümeyle bitirdik. Bu y�l daha çok iç talepteki dü�ü� kaynakl� olarak büyüme yüzde 3,5’lar seviyesinde gerçekle�ecek. Bunun da tüketim öncülü�ünde geli�mesini bekliyoruz” sözleriyle devam ediyor.

Ba�tu�, Garanti BBVA’n�n ana stratejilerinden birinin de sürdürülebilirlik ve kapsay�c� büyüme oldu�unu ifade ediyor. Banka, 17 y�l� a�k�n süredir sürdürülebilirlik konusunda çok ciddi çal��malar yürütüyor. Garanti BBVA, k�sa süre önce Avrupa Ye�il Mutabakat� (AYM) uyum sürecinde Türkiye’yi desteklemek, sürdürülebilir yat�r�mlar�n önünü açmak amac�yla ‘�hracatta Sürdürülebilir Gelecek’ etkinliklerini de ba�latt�. Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Ba�tu�, “�klim krizi bekledi�imizin ötesinde bir �iddetle geliyor ve etkilerini her tarafta göstermeye ba�lad�. Dünya çap�nda 1,5 derece olan �s�nma limitini 2025-2026’da yakalam�� olaca��z. Bu da art�k geri dönülemez bir seviyeye gelmemiz demek. Dolay�s�yla hepimizin mücadelesi, durum daha da kötüle�meden tedbir almak, bir an evvel dünyay� ya�anabilir haline getirmek yönünde olacak” diyor. Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Ba�tu�’un enflasyondan büyümeye, sürdürülebilirlikten reel sektöre 2024 gündemini dinledik.

Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Ba�tu�’un ajandas�nda öne ç�kan ba�l�klar ve makro ekonomiye dair tespitleri �öyle:

BÜYÜME Y�NE TÜKET�MDEN

2024 y�l� 2023’te ba�layan ekonomide dengelenmenin devam� niteli�inde olacak. Sadele�me kendini daha da hissettirecek. 2023 y�l�n� yakla��k yüzde 4,5 büyümeyle bitirdik. Bu y�l daha çok iç talepteki dü�ü� kaynakl� olarak büyüme yüzde 3,5’lar seviyesinde gerçekle�ecek. Bunun da tüketim öncülü�ünde geli�mesini bekliyoruz.

2024 ve 2025’in ana konusu enflasyon olacak. Enflasyonun hedeflendi�i seviyelere yakla�abilmesi için bir süre yüksek faiz ortam�n�n içinde kalaca��z. Uygulanan ekonomi politikalar�n�n sonuçlar�n�, son dönemde h�zl� artan rezervlerimizde ve enflasyon e�iliminde elde edilen dü�ü�te gözlemlemeye ba�lad�k. Y�l�n ilk yar�s�nda enflasyonun tepe noktas�n� görüp ard�ndan gerilemesini bekliyoruz. Y�l sonu enflasyon beklentimiz yüzde 40-45 aral��nda. Özellikle baz etkilerin ç�kmas�yla A�ustos’tan sonra kal�c� enflasyon oran�na yakla�aca��z. As�l büyüme mücadelesi de bundan sonra ba�layacak. 2023’te yap�lan vergi düzenlemeleri ve kur art��lar�, enflasyona ve dolay�s�yla faiz maliyetine etki etti. Bu kapsamda, maliye politikas�n�n para politikas�yla e� güdüm içinde çal��mas� elzem. Enflasyonla mücadele konusunda ana belirleyici unsur bu olacak. Al�nan önden yüklemeli tedbirlerle, bütçe aç�� 2023’ü OVP’de tahmin edilenin çok alt�nda bir seviyede bitirdi. Yüzde 5,4 tahakkuk eden, yüzde 6,4 OVP, yüzde 2,5 nakit aç�k. Depremle ilgili harcamalar elbette devam edecek. Ülke olarak yaralar� sarmak için her türlü imkan� seferber etmemiz gerekiyor. Dezenflasyon için deprem d�� harcamalar taraf�nda kamu dahil daha net tasarruf yap�lmas� gerekecek.

CAR� AÇIK NASIL YAVA�LAYACAK?

2023’ü 47 milyar dolar civar�nda, 2024’ü de iç talepteki yava�lamayla beraber 30-35 milyar dolar cari aç�kla bitirece�iz. Kur beklentimiz OVP’ye paralel olacak. TL’nin enflasyonun alt�nda nominal olarak de�er kaybetmeye devam edece�ini dü�ünüyoruz. KKM, halihaz�rda 87 milyar dolara indi. Kayna�� TL olan KKM’de sona epey yakla�t�k. Dövizden dönü�en KKM’nin vadesi geldikçe yakla��k yüzde 15’i TL mevduata dönmeye ba�lad�. Uygulanan politikalar bu istikamette devam etti�i sürece bu oran yukar�ya do�ru artacak ve kurda sa�lanacak istikrarla bu çözülme h�zlanarak devam edecek. Bu ortamda, yabanc� giri�lerinin de h�zlanmas�yla, y�l�n ikinci yar�s�nda ekonomi yönetiminin KKM konusunda rahatlayaca��n� dü�ünüyoruz.

Uygulanan program�n kabul gördü�ünü, yabanc� yat�r�mc� ilgisinin artt��n� gözlemliyoruz. Ödemeler dengesinde, haziran-kas�m döneminde yakla��k 3 milyar dolarl�k hisse ve TL tahvile yat�r�mc� giri�i oldu�unu, Eurobond giri�lerinin de 8 milyar dolara yakla�t��n� görüyoruz. Reyting kurulu�lar� taraf�ndan yap�lan son de�erlendirmeler, daha olumlu bir duruma gitti�imizi teyit ediyor. Türkiye’nin 5 y�ll�k risk primi son durumda 300’e kadar gerilemi� durumda. Yak�n dönemde Türkiye’nin not görünümünde bir kademe kadar not art�� olas� görünüyor. Seçim sonras�ndaysa devam eden süreçle, birkaç kademe birden yukar� yönde güncellemelerin olabilece�ini dü�ünüyoruz.

Seçimden sonra, ekonomi politikalar�n�n daha radikal tedbirlerle devam edebilece�ini dü�ünüyoruz.

“FA�Z SEV�YELER�NE ALI�MALIYIZ”

Reel sektörün bilançosu çok sa�l�kl�. Son 3 y�lda ucuz finansmana eri�im ve devam eden kuvvetli iç talep, �irketlerimizi daha kârl� hale getirdi. Para politikas�nda de�i�imlerle beraber faizler sadele�ti. Neticede kredi ve mevduat fiyatlar� dengelendi. Dolay�s�yla, TL faizler enflasyonda hedeflenen dü�ü�le beraber normalle�ene kadar, bu faiz seviyelerine al��mak durumunday�z. Büyümenin yüzde 3,5 olaca��n� ve nisbi bir yava�laman�n olaca��n� da dü�ünürsek, iç piyasaya çal��an �irketlerin bu duruma uygun beklentide olmalar� sa�l�kl� olacakt�r. Di�er yandan, ikinci yar� y�lda yurt d�� faizlerin gerileyece�ini, d�� talepteki toparlanmayla beraber ihracatç� sektörlerin destek görece�i bir ortam olu�aca��n� söyleyebiliriz. Sonuç olarak finansman konusunda, özellikle ihracatç� �irketlerimiz için �u seçenekler önerilebilir: TL kredi faizleri yüzde 40 ve üzerinde seyredecek. Reeskont kredi yüzde 26,9 faiz limitleri yak�n zamanda iki kat�na ç�kar�lacak. TCMB üzerinden verebilece�imiz uygun faizli, uzun vadeli YTAK kredileri olacak. Küresel faizlerin gerilemesiyle, döviz cinsinden borçlanmalar daha uygun maliyetle yap�labilecek.

YATIRIMLARDA �KL�M ETK�S�

Yat�r�m konusuna özel bir ba�l�k açmam�z gerekir. TL kredi kullan�p yat�r�m yapacak �irketler için enflasyonu makul seviyelere indirene kadar banka kaynaklar� çok uygun ve ekonomik olmayacak. TL yat�r�m �u an için en uygun imkan� TCMB kaynakl� YTAK kredilerinde olabilir. Döviz geliri olan �irketler için YP krediler k�sa ve uzun vade banka kaynaklar�yla çok rahat kar��lanabilir. Son 3 y�ld�r, bankac�l�k sektörü olarak çok zorlay�c� ko�ullarla kar��la�t�k ama güçlü sermaye yap�m�z sayesinde devam edebildik. Mü�teri-piyasa ve finansal sa�l�k bu dönemde öne ç�kacak. Dolay�s�yla önümüzdeki dönemde �irketleri sürdürülebilir k�lmak önemli hale geliyor. �irketleri ilgilendiren bir di�er konu bankalar�n kredi politikalar�yla ilgili. Bankac�lar olarak temel kredi yakla��mlar�na önemli bir di�er konuyu ekledik; sürdürülebilirlik, üretim süreçlerinde iklim etkileri. Fosil yak�tlar için do�rudan aksiyon ald�k. Dolayl� olarak da benzer önlemlerimiz devam ediyor. Art�k finanse etti�imiz projelerin iklim kar��s�nda alaca�� ekil kararlar�m�z� etkilemeye ba�lad�. Finansmana konu yat�r�m projesinden kaynaklanacak çevresel ve sosyal etkilerle potansiyel tüm risklerin tan�mlanmas�n� ve yönetilmesini sa�l�yoruz. Örne�in; ormans�zla�ma, su yönetimi ve biyo çe�itlilik bunlardan en önemlileri. Regülatörler kaynakl� yasal baz� bilgi ak��n�n zorunlu olaca�� bir yap� bizi bekliyor. 2024 ve sonras�nda, emisyon raporlamalar� ve buna ba�l� olarak takip edilecek belli rasyolar olacak. �irketlerin buna haz�r olmas� gerekecek.

2022-2023 döneminde en fazla yat�r�m finansman�n� sürdürülebilirlik çerçevesinde; özellikle GES ve RES yat�r�mlar� ba�ta olmak üzere yenilenebilir enerjiye yapt�k. Bu konuda pozitif deste�imize devam ediyoruz.

“�KL�M KR�Z�N�N UZUN VADEL� �OKLARI DA OLACAK”
ANA STRATEJ� Garanti BBVA’n�n ana stratejilerinden biri de sürdürülebilirlik ve kapsay�c� büyüme. Banka, 17 y�l� a�k�n süredir sürdürülebilirlik konusunda çok ciddi çal��malar yürütüyor. Garanti BBVA, k�sa süre önce Avrupa Ye�il Mutabakat� (AYM) uyum sürecinde Türkiye’yi desteklemek, sürdürülebilir yat�r�mlar�n önünü açmak amac�yla ‘�hracatta Sürdürülebilir Gelecek’ etkinliklerini de ba�latt�.

BEKLENENDEN ��DDETL� �klim krizi bekledi�imizin ötesinde bir �iddetle geliyor ve etkilerini her tarafta göstermeye ba�lad�. Dünya çap�nda 1,5 derece olan �s�nma limitini 2025-2026’da yakalam�� olaca��z. Bu da art�k geri dönülemez bir seviyeye gelmemiz demek. Dolay�s�yla hepimizin mücadelesi, durum daha da kötüle�meden tedbir almak, bir an evvel dünyay� ya�anabilir haline getirmek yönünde olacak.

SU YÖNET�M� �klim kriziyle mücadeledeki kararl�l��n su yönetimi konusunda da sürdürülmesi gerekiyor. Bugün ki�i ba��na dü�en temiz su miktar� 1.500 litreyken 2030’a geldi�imizde 1.100 litreye dü�ecek ve Türkiye su konusunda k�tl�k ya�ayan ülkelerden biri olacak.

SINIRDA KARBON �klim krizinin k�sa vadeli �oklar� kadar uzun vadeli �oklar� da olacak. K�sa vadede, kar�� kar��ya kalaca��m�z etkilerden bir tanesi ihracatç�m�z aç�s�ndan S�n�rda Karbon Düzenleme Mekanizmas�’n�n finansal boyutu 1 Ocak 2026’da ba�lamas� olacak.

RECEP BA�TU�’UN 2024’E BAKI�INDA ÖNE ÇIKAN MADDELER
1 - 2023’ü y�ll�k yüzde 65, ortalamada yüzde 54 enflasyonla kapatt�k. 2024 için enflasyon beklentimiz y�l�n ikinci yar�s�ndan sonra kademeli bir dü�ü� trendi. Y�l�n tamam�nda ortalama enflasyonun yüzde 56 seviyesinde olmas�n� ancak y�l� yüzde 40-45 ile kapatmay� bekliyoruz.
2- Parasal s�k�la�ma ad�mlar�n�n bankac�l�k sektörü üzerinde de yans�malar�n� görüyoruz. Faizlerdeki art�� trendinin do�al olarak kredi talebine yans�mas� oldu.
3- Kredi büyüme s�n�rlamalar�; ticari tarafta yüzde2,5, ihtiyaç kredilerinde yüzde 3, ta��tta yüzde 2 �eklinde devam ediyor.
4- 2024’te parasal s�k�la�ma ve büyümedeki dengelenmeyle uyumlu, enflasyonun alt�nda bir TL kredi büyümesi bekliyoruz
5- Sektörün en büyük zorlu�u bu dönemde de marjlar ve kârl�l�k olmaya devam edecek. Burada negatif tablo sürüyor. Sektör hala negatif marj ortam�nda çal��maya devam ediyor.
6- Son dönemde artan zorunlu kar��l�k maliyetleri sektörü zorlamaya devam ediyor. San�lan�n aksine, son y�llarda sektör hep bu zorlu�u gö�üslemek durumunda kal�yor.
7- 2021’de ortalama enflasyon yüzde 20 olurken, sektörün özkaynak kârl�l�� yüzde 14’te kald�. 2022’de ortalama enflasyon yüzde 72’yken, sektörde kârl�l�k yüzde 42, 2023’te ortalama enflasyon yüzde 54, sektörün ilk 11 ayl�k özkaynak kârl�l�� yüzde 34 oldu. Özkaynak kârl�l��n� di�er sektörlerle k�yaslad��m�zda, bankac�l�k 2022 ve 2023’te 15’inci s�rada.
8- Yani nominal olarak yüksek kâr rakamlar�n�n sermayeye oran�yla bakt��m�zda, bu önemli bir soruna i�aret ediyor. 2024’te yine bu ortamda sermaye kârl�l�� enflasyonun alt�nda olmaya devam edecektir.
9- Reel sektörden farkl� olarak bankalar�n gerçek sermayesi para. Bu nedenle de sermayemizi enflasyon kar��s�nda korumak, sürdürülebilir büyümemiz için en kritik konu.
10- 2024’ün bir di�er meselesi risk maliyetlerindeki normalle�me olacak.
11- �u an geldi�imiz noktada takipteki kredi oranlar� uzun dönem ortalamalar�n�n çok alt�nda. 2024’te, özellikle bireysel kredilerde ve kart alacaklar�nda sorunlu kredilerin artt��n� görece�iz. �lk sinyalleri görmeye ba�lad�k.
12- Tüzel taraftaysa 2024’te bir sorun beklemiyoruz, ancak 2025’te art�� görebiliriz. Sektör ad�na sorun olu�turacak bir durum söz konusu de�il. Yüksek kar��l�k oranlar�yla sektör bugün için zaten haz�rl�kl�yd�.