CESARETTEN DEÐÝL, MECBURÝYETTEN

• 1.04.2024
• 132
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

Dolardaki düþüþ kime alým fýrsatý verdi bilmiyorum ama etrafta düþük seviyelerden almayý baþardýðýný söyleyen pek yok. Demek ki Merkez Bankasý'nýn tavrý ?Kendin çal-kendin oyna? gibi olmuþ. Açýkçasý yabancý kurumlarýn raporlarýnýn döviz kurunu sabit tutup faiz artýþýný destekleyici olmasýna þaþýrýyorum.

Anlaþýlan, Merkez Bankasý seçimler öncesinde siyasete þu iki öneride bulundu:

- Kur daha da yükselmesin diye faizi yükseltmek

- Faizi yükseltmeden yükselen kurlarla seçime girmek

Elbette bu durumda “Kurlar yükselmesin de ne yaparsanýz yapýn” þeklinde bir yaklaþým oluþmuþ. Yine de faiz kararý açýklandýktan sonra piyasada hiçbir hareket olmadý ve 1 dakika geçtikten sonra limitli bir düþüþ yaþandý. Büyük ihtimalle Merkez Bankasý, piyasanýn karara tepkisiz kaldýðýný görünce satýþ yapmayý uygun gördü. Böylelikle net rezervler biraz daha gerilemiþ oldu. Yeni rezerv seviyesi açýklanýnca satýþýn kamudan mý TCMB’den mi yapýldýðýný anlayacaðýz.

Faiz artýþýna “cesur hamle” diye yaklaþanlara tebessüm ediyorum. Azýcýk içeriden bilgi alacak, oradaki tanýdýklara selam çakacak veya buralardan bir görev kapacak diye insanlarýn yaranma duygusuyla yorum yapmasý John Stuart Mill’in “on liberty” kitabýnda uyardýðý iþlere benziyor.

1 NÝSAN’DAN SONRASINI MERAK ETMEYE BAÞLADIM

Dolardaki düþüþ kime alým fýrsatý verdi bilmiyorum ama etrafta düþük seviyelerden almayý baþardýðýný söyleyen pek yok. Demek ki Merkez Bankasý’nýn tavrý “kendin çal-kendin oyna” gibi olmuþ. Açýkçasý yabancý kurumlarýn raporlarýnýn döviz kurunu sabit tutup faiz artýþýný destekleyici olmasýna þaþýrýyorum. Döviz talebi olunca rezervlerden satýp, sonra faiz silahýný kullanarak soðutmaya çalýþmak, seçimlerden sonra yapýlacak yeni swaplar ve döviz giriþlerine bel baðlamak, söz konusu kurumlar için riskli bir yaklaþým olarak gözükmüyor besbelli.

Sanýrým seçimlere kadar dolarýn 35 TL olmamasý için bir hamle yapýldý. Ancak piyasalarýn konuþtuðu ve beklediði seviyeler bunun çok üzerinde. Hakikaten 1 Nisan sabahýndan itibaren ne olacaðýný merak etmeye baþladým.

TEMMUZDAN SONRA ENFLASYON DÜÞECEK MÝ?

Önce “Mart ayýndan sonra düþecek” denilen enflasyonun temmuz ayýndan sonra gideceði açýklandý. Ortaya çýkan kafa karýþýklýðýný gidermek için analizi derinleþtirmekte fayda var.

Geçen yýl mayýs ayýnda TÜFE yüzde 0,04 açýklanmýþtý. Demek ki bu yýlýn mayýs ayýnda açýklanacak yýllýk enflasyon oranlarýnda bu düþük rakam dahil olmayacak. Dolayýsýyla mayýs, haziran ve temmuz rakamlarýnda geçen yýla ait iki adet yüzde 9’un üzerinde iki aylýk enflasyon var.

Bu yýlýn aðustos ayýna geldiðimizdeyse geçen yýla ait bu yüksek oranlar dizinden çýkacak, dolayýsýyla baz etkisiyle bir anda düþüþ göreceðiz. Eðer bu yýl her ay yüzde 3 civarýnda aylýk enflasyonlar açýklanýrsa, “Temmuz’dan sonra düþecek” açýklamasýnýn bir anlamý olacak. Rakamsal bir örnek vereyim: Eylülden itibaren baþlayan 12 aylýk dizide, bu yýlýn mart ayýndan itibaren her ay yüzde 3 enflasyon gerçekleþirse aðustos ayýnda yüzde 53 civarýnda TÜFE ortaya çýkacak. Tabii ayný varsayýmla bu yýl mart ayýndan itibaren her ay yüzde 3 TÜFE rakamý gerçekleþse, haziranda yüzde 72, temmuzda yüzde 62 civarýnda yýllýk enflasyon açýklanacak. Baz etkisiyle aðustosta bir anda yüzde 50’yi göreceðiz. Eðer bu yýl aylýk rakamlar daha düþük çýkarsa elbette bu düþüþ daha belirgin olacak.

Tabii tüm bu beklentiler Merkez Bankasý’nýn döviz kurlarýný tutmayý devam edeceði ve baþarýlý olacaðý, yeni vergi artýþlarý olmadan yola devam edileceði, lojistik sýkýntýlarý sebebiyle dünyada yeni bir enflasyon dalgasýnýn yaþanmamasý gibi birçok olumlu geliþmenin yan yana gelmesiyle gerçekleþebilir. Kredi daralmasýyla beraber talebin soðumasýný henüz hesaba katmýyoruz.

Yapýlan açýklamalarýn þu an için kaðýt üzerinde doðru olduðunu ama döviz kurlarý serbest kalmadýkça bu tip modellerin çalýþmadýðýný tarihe bakarak anlýyoruz. Merkez Bankasý’nýn fonlama imkanlarýný daraltarak bankalarý mevduat faizini yükseltmeye zorladýðýný görüyoruz. Bazý bankalarýn yüzde 53 civarýnda faiz verdiðini görüyoruz. Aslýna bakýlýrsa bu faiz 6 ay devam etse gayet tatminkar bir kazanç sunmakta. Ancak herkes seçimden sonra kurlarýn hýzla yükseleceðine inanýyor ve bu sebeple tam olarak cesaret edemiyor. Bir anda hýzla yükselecek döviz elbette yüzde 50’lik faizin bir aylýk kazancýný geride býrakacaktýr.

Umarým ülkemizin hayrýna geliþmeler olur.