TÜFE, HAYAT PAHALILIÐI VE FÝLENÝN SULTANLARI

• 1.09.2023
• 846
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

ýsa ve net bir soru: "Türkiye'nin þu an en önemli markasý ne?" Hiç kuþkusuz Filenin Sultanlarý. Ülkede spor yapmanýn maliyetini yükselten akýl almaz iþlere raðmen ulaþýlan baþarýnýn büyüklüðünü tarif etmek mümkün deðil. Gençler spor yapsýn diye tesis açan ama spor ayakkabýlarýný sürekli pahalý hale getiren bir yaklaþým var. Peki bu nasýl baþladý?

Yýl 2014. O zamanki ismiyle Ekonomi Bakanlýðý spor ayakkabýlarýna ilave gümrük vergisi koyma kararý aldý. Bu durum süreklilik arz etti. Hala devam ediyor. Üzerine yeni ilave vergi hazýrlýðý yapýlýyor. Ýthalat rejiminin yarattýðý enflasyonla bugün bir voleybol ayakkabýsý 2.000 TL’den baþlýyor ve tahmin edilemeyecek noktaya doðru yükseliyor.

Soruyoruz: “Neden bu eziyeti yapýyorsunuz?” diye. Efendim yeni sultanlar yetiþtirmenin önüne engel koyan bu yaklaþýmýn sebebi, gençlerin artýk tercihini lastik ayakkabýdan yana kullanmalarýymýþ. Kendi otomobilini bile üreten Türkiye, voleybol, basketbol, futbol veya baþka bir spor dalý için oyuncularýn tercih edeceði kalitede bir ayakkabý üretemiyor. Acý ama gerçek. Ara sýra karþýma çýkýp “biz onlardan daha iyi üretiriz” diyorlar ama hep lafta kalýyor. Ne Türkiye’de ne dünyada hiçbir sporcunun ayaðýnda Türk malý bir spor ayakkabýsý yok. Tekstilde bu kadar ileriyiz ama atletik faaliyetlere uygun tasarýmlar yapamýyoruz. Bu da ayrý bir gerçek. Bir sanayi odasý baþkaný, “hocam, spor ayakkabýsý giymek isteyen bedelini ödeyecek” diye anlamsýz bir cümle sarf etmiþti. Ben de kendisine “zaten veresiye alýnmýyor dükkandan” diye cevap vermiþtim. Bu kafada insanlarýn yaþadýðý yerlerde þahsi menfaatler her zaman toplum menfaatinin önüne dikilir. Sanat, spor ve eðitim horlanýr.

Karanlýk yaklaþýmlar

Bu ve buna benzer olaylara bakýnca, aðustos ayýnda da enflasyonun yüzde 9’un üzerinde çýkmasýna þaþýrmamak lazým. Býrakýn spor ayakkabýsý, vatandaþýn zorunlu ihtiyaçlarýný bile güçlükle karþýladýðý þartlarda hiçbir þey adil olmaz. Karanlýk yaklaþýmlar kendine yer bulur. Türk kadýnýnýn baþarýsý kýskanýlýr, sporu horlayanlar spora imrenecek insanlarýn sayýsýnýn artmasýndan rahatsýz olur. Kalitesi tartýþmalý ürünlere arka çýkarken kalitesiz ve saldýrgan açýklamalar yapanlar, “ama ihracatýmýz arttý” diye konuyla baðlantýsýz sözler saf edenler hoþ görülürken, enflasyon ve hayat pahalýlýðý yükselmeye devam eder.

Filenin Sultanlarý’yla sevindik ama sabah gerçeklere döndük. Spor ayakkabýlarýnýn fiyatý adeta yeni sultanlarýn ortaya çýkmasýný önleyecek þekilde yükseliyor, enflasyon yükseliyor, hayat pahalýlýðý yükseliyor. Bence sektörlerden gelen her talebi koþar adým uygulamadan önce, ekonomi yönetimi nimet-külfet hesabýný spor, sanat, kültür ve eðitim çerçevesinden deðerlendirerek, farklý bakanlýklarla da görüþ alýþveriþi yapsýn. Yoksa ileride sevinecek bir þeyimiz kalmayacak.

Ekonomide Sadece Defans Yaparak Kazanmak Mümkün mü?
Elbette mümkün deðil. Çünkü gol yememek taktikle mümkün ama aklý baþýnda olan yönetimler, stratejiyi kazanmak üzerine kurar. Defans, orta saha, gol bölgesi “kazanmak” fikri merkezde olmak üzere dengeli þekilde oluþturulur. TCMB bütün ekonominin sadece defans bölgesini oluþturur. Ekonomi büyürken ve geliþirken gol yememek için saðlam durur, risk alýr, gol atacak olanlar için defanstan topu çýkarýp uygun yerlere servis eder. Ekonomi yönetiminin siyaset tarafý orta sahayý oluþturur, golüyse üretenler ve çalýþanlar atar. Siyasi irade kazanmak için oluþturulan stratejiye adalet, hukuk, eðitim, diplomasi ve finansý gerekli ölçülerde daðýtýr. Çünkü amaç tek bir maçý kazanmak deðil, tek tek maçlarý kazanýp ya da yeterli puaný alýp þampiyon olmak veya yakýþan konumda ligi bitirmektir. Bu arada, þunu da belirteyim: Vatandaþ kazandýðýný hissetmiyorsa doðal olarak ilgisini kaybeder.

Son yýllarda Türkiye ekonomisi ara sýra tek gollü galibiyetler alan ama genelde 5 gol atýp 6 gol yiyen bir görünüm arz ediyor. Çok fazla gol olmasý seyir zevki veriyor ve seyirciyi belki oyalýyor ama maç kazanamayýnca suçu hakemlere, federasyona, o da olmayýnca taraftara nihayetinde oyunculara atan bir haldeyiz. Çok sýk teknik direktör deðiþtiren, nadir baþarýlar üzerinden “güzel günler yakýn” edebiyatý yapan kulüp yönetimleri büyük ihtimalle cesareti ülkenin kadim siyaset kültüründen alýyor.

Maça farklý taktikle çýkmýþlar

Yeni Merkez Bankasý yönetimi iyi defans yapýyor. Bu kesin. Kurtardýðý topu orta sahaya servis de ediyor. Ancak orta saha ve gol bölgesi arasýnda bir uyumsuzluk olduðu görünüyor. Çünkü iki taraf farklý taktikle maça çýkmýþlar. Gol bölgesindeki oyuncularla orta saha arasýnda fazla mesafe var. Orta sahanýn topu gönderdiði yerde kimse yok. Golcüler “benim istediðim gibi topu gönder” diyor. Bir türlü olmuyor. Çünkü orta saha “eldeki þartlarla en iyisi bu” diyor.

Açýkçasý az gol yemeye çalýþarak ve az maç kazanarak lige devam etmek imkansýz. Mutlaka stratejinin eldeki þartlarla tekrar oluþturulmasý, düþünceye sýnýr koymayan bir anlayýþla fikirlerin toplanmasý ve yaratýcý çözümlerle sahaya tekrar çýkýlmasý gerekiyor. Bunu yýllardýr tekrar ediyorum.

Sanayiden ticarete, eðitimden sanata, spordan teknolojiye, dýþ ticaretten diplomasiye, adaletten eþitliðe, siyasetten toplum yapýsýna kadar ne durumda olduðumuzu dürüst þekilde tespit ettikten sonra, yepyeni bir stratejiyi ortaya koymamýz gerekiyor.

Unutmayalým ki mesele olaðanüstü insanlarla olaðan iþleri baþarmak deðil, olaðan insanlarla olaðanüstü iþleri baþarmaktýr. Bunun için doðru stratejiye inanmýþ çalýþkan insanlara ihtiyaç var.