2023'TE BÝZÝ NELER BEKLÝYOR?

• 1.11.2022
• 1729
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

Uluslararasý kuruluþlar bir sonraki yýlýn parametrelerini ''öncü beklentiler'' adý altýnda paylaþmaya baþladý. Bu öngörüler günün þartlarý altýnda oluþturulduklarý için çok fazla revizyona maruz kalýp yatýrýmcýlar üzerinde etkili oluyor diyebilirim.

MF'nin bu ay açýkladýðý raporda böyleydi. Ama sanýyorum ki siyasi gündem sebebiyle gözlerden kaçtý... Lafý çok uzatmadan hemen raporun detayýna geçeyim:

IMF 2023 yýlý "kan ve gözyaþý vadediyor" desem yanlýþ olmaz. Ancak bazý parametrelerde beklendiði kadar kötü bir yorum yapýlmamýþ olduðu gözüküyor. Anlaþýldýðý kadarýyla dünya ticaretinde gelecek sene ciddi bir azalýþ ve buna paralel olarak bu yýl yüksek seyreden enflasyonun seneye daha düþük gerçekleþeceði öngörülmüþ. Yani ticaret hacmindeki artýþ bu yýl beklenen %4,3’ten %2,5’e düþecek, bu yýl %9,1 ile enflasyon gerçekleþecek. Ama gelecek yýl %5,1 olacak denmiþ. Tabii enflasyondaki düþüþü petrol ve emtiadaki gerilemeye baðlýyorlar.

Raporun ilginç taraflarýndan biri de satýn alma gücü paritesine göre; ekonomilerin dünya üzerinde ne kadar pay aldýðýný gösteren tabloydu. Örneðin; geliþmiþ ülkeler dünya nüfusunun %14’ünü oluþturuyor. Ama toplam gayri safi yurt içi hasýlanýn %42’sini, ihracatýn da %61’ini yapýyorlar. Dünyanýn geri kalaný nüfusun %86’sýna sahip. Ama toplam hasýlanýn %58’ini, ihracatýn da %38’inden biraz fazlasýný gerçekleþtiriyor.

Yüksek teknoloji ve bilgi rekabeti içerisinde olan ülkelerin ortaya koyduðu katma deðer elbette diðerlerine göre farklý ama dev þirketlerin de gerçekleþtirdiði kolonizasyon faaliyetlerini de adaletsizlik adýna bir kenara not ediyorum.

Amerika Birleþik Devletleri, Euro Bölgesi, Birleþik Krallýk ve Japonya gelecek yýl için IMF’e göre büyüme açýsýndan fazla ümit vermiyor. Bu yýl iþsizlikte gerileme olacaðý ama gelecek sene bu ülkelerde tekrar iþsizlik rakamlarýnýn artabileceðini söylüyor. Resesyon gerçeði altýnda da enflasyonun gerileyeceði belirtilmiþ. Euro bölgesinin cari fazla vereceði, Japonya’nýn tekrar dýþ ticarette toparlanacaðý ancak ABD’nin ve Birleþik Krallýðýn cari açýðýnda artýþ olacaðý öngörülüyor.

Geliþmekte olan ülke ekonomilerine bakacak olursak; 2023 yýlýnda Endonezya ve Hindistan ümit verici görünüyor. Bu ülkeler haricindeki geliþmekte olan ülkeler cari fazlayý verse de diðer parametrelerde sýkýntýlý gibi görünüyor. Birçok uzman Hindistan’dan ve Rusya’dan gelen rakamlarýn doðruluðu konusunda þüpheleniyor. Örneðin; Hindistan ile alakalý istihdam rakamý IMF tarafýndan öngörülememiþ.

Türkiye’ye bakacak olursak; IMF 2023 yýlýnda 1 trilyon dolara yakýn bir milli gelir olacaðýný ve kiþi baþýna düþen gelirde de 10 bin dolarýn aþýlacaðýný belirtiyor. 2023 büyüme rakamýný %3 olarak öngeren IMF, enflasyonu da %36,9 olarak belirtmiþ.

IMF, bu yýl raydan çýkan cari dengenin, gelecek yýl biraz toparlanacaðýný, kamu borcunun milli gelir oranýnda da %35-40 arasýnda kalacaðýný ve kayda deðer bir düzelme olmayacaðýný belirtiyor. IMF, iþsizliðin de %10 civarýnda gerçekleþeceðini belirtiyor.

Bu öngörüler tabii ki de yatýrýmcýlarýn kararýný etkiliyor. Ancak senede 2 kez açýklanan bu raporlarda ciddi revizyonlar oluyor. Dikkat etmemiz gereken; kredi derecelendirme kuruluþlarýnýn bundan sonra atacaðý adýmlardýr. Örneðin; Türkiye’nin kredi notunu C seviyesine indirirlerse az önce anlattýðým öngörülerde ciddi bir bozulma olur. Rusya, Ukrayna krizinin daha üst bir seviyeye geçmesi, ABD seçimlerinden sonra ortalýðýn karýþmasý vb. gibi durumlarda bu tip raporlar birkaç kere revize edilir.