YENÝ KKM KURALI VE DOÐRU BÝLGÝNÝN ÖNEMÝ

• 1.10.2023
• 617
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

Hem ECB hem FED'den þahin açýklamalarýn geldiði bir ortamda Merkez Bankasý politika faizlerini, beklendiði gibi yüzde 30'a çýkardý. Böylece bankalarda mevduat faizinin tabanýný da belirlemiþ oldu.

Bir yýllýk enflasyon beklentisi yüzde 45-50 civarýnda olduðuna göre, hiçbir tasarruf sahibi bu seviyeden daha düþük bir mevduat faizini kabul etmeyecektir. Elbette bu geliþmeler hem fonlama kompozisyonunu hem fonlama maliyetini yükseltiyor. Diðer taraftan yapýlan düzenlemeyle bankalar KKM faizini de artýk politika faizleriyle uyumlu tutmayacaklar. Yani yüzde 30’dan daha düþük olabilecek. Eskiden “Minimum politika faizi kadar” kuralý vardý, þimdi bu kural kalktý. Bana kalýrsa mevzuat kalabalýðý içinde bu unutulmuþtu. Birileri hatýrlattý ve kaldýrýldý.

Bundan bir iki hafta önce bankalar sadece eski müþterilerine veya KKM sahiplerine yüksek faiz teklif ediyordu. Þimdiki durumda böyle bir mecburiyetleri olmayacaðýna inanýlýyor demek ki. Açýkçasý piyasada ciddi bir kaynak eksikliði var, bankalar da para satarak yaþadýklarý için mecburen rekabete girecekler. Bu aþamada bilanço daraltmak ayný zamanda piyasa payýný kaptýrmak anlamýna gelecek. Dolayýsýyla, en uzun vadede en uygun faizle para toplayýp kredi verecekler.

HATALI BÝLGÝNÝN FATURASI YÜKSEK OLUR

Geçen hafta Huawei’nin davetiyle gittiðim Þangay’da çalan telefonlara cevap verirken Çinli görevliler bana “ne oldu” diye sordu. Merkez Bankasý’nýn faiz kararý verdiðini söyleyince filmlerde gördüðümüz Asyalý tepkisi verdiler. Yani “mesele bu muydu?” gibilerinden. Milyarlýk nüfusun dijital kabiliyetlerle nasýl bir seviyeye ulaþtýklarýna þahitlik ediyorken uðraþtýðýmýz iþe bak. Akýllý þehirler, 24 saat çalýþan limanlar, insansýz vinçler ve kamyonlar gibi bir gündemimiz varken Türkiye’den gelen haberler yüzeysel kaldý.

Açýkçasý bilgiyi doðru yerden alýp, doðru süzüp, doðru raporlama yapmanýn önemini Çin’de daha fazla anladým. Bir iþletmenin makinelerinden insan kaynaðýna kadar hangi özelliklere sahip olduðu, finansal durumu “devlet sýrrý” gibi saklanmýyor. Tevatürle hareket eden yok. Bu nedenle doðru yerde, doðru müdahale yapýlýyor. Bizdeyse küçük bir iþletmenin mali tablolarýna ulaþmak bile zor hatta doðru bilginin verilmediðini birçok örnekte yaþýyoruz.

Belki de iþe kendi yaþadýðýmýz yerden baþlayýp, müþteriler ve çalýþanlarýn dahil olduðu bir dijital ekosistemle yönetmeye baþlamalýyýz. Personelin tam olarak görevini yapýp yapmadýðý, yapsa da müþterinin memnun olup olmadýðý, verilen görevlerin bütçeye uygun yapýlýp yapýlmadýðýný kara kaplý defter ya da güvendiðimiz kiþiler üzerinden deðil, hata payýný en aza indiren yazýlýmlar ve karar destek sistemleri üzerinden kontrol etmeliyiz. Mutlaka bunun maliyeti vardýr ama hatalý bilginin faturasý büyük ihtimalle bundan fazladýr.

Türkiye ve Çin Karþýlaþtýrmasý
Çok uzun yazdýðýmý iddia eden dostlarý memnun etmek için bugün kýsa yazýyorum. Her seyahatin bir amacý var mutlaka ama ilk defa “Ben buraya niye geldim” diye hayýflanmýþtým.

Ancak Çin’e ayak bastýðýmdan 3 saat sonra “iyi ki gelmiþim” dedim içimden. Sonra 72 saatlik ziyaret, görüþme ve keþif maratonundan sonra daha salim kafayla bir deðerlendirme yaptým. Ýki ülke arasýnda þöyle bir kýyaslamayý karalama defterine ekledim. Bakýn biz hangi hatalarý yapýyoruz:

- Yapýlan iþler hakkýnda güvendiðimiz yöneticilerden bilgi alýyoruz ama onlarýn verdiði bilgiler çoðunlukla güvenilir olmuyor. Dolayýsýyla kurumlarý yönetmek zor oluyor.

- Kurumlarda kritik iþler hep belirli kiþi ya da kiþilerde toplanýyor. Dolayýsýyla bu kiþi ya da kiþiler unvanlarýnýn çok üzerinde yetki ve sorumluluk sahibi oluyor. Yapýlan yanlýþlýklar ve yanlýþ giden iþlerin üzeri örtülüyor.

- Tüm faaliyetlerde kalite yerine üst yönetimin memnun edilmesi aranýyor. Ýþin gereken kalite ve altyapýyla bitirilmesi deðil “bir þekilde bitirilmesi” hedefleniyor

- Eðiticinin eðitimine ilgi gösterilmiyor ve bu sebeple ara eleman da yönetici de yetiþmiyor. Bu sebeple yönetici pozisyonuna gelenler çok uzun süre koltukta oturuyor. Bu sebeple verimsizlik artýyor. Ýþler az sayýda kiþi sayesinde yapýlýyor. Onlar da diðerleriyle ayný ücreti aldýklarý için isyan ediyor.

- Tüm kritik kararlar ya siyasetin ya gruplarýn ya da kiþilerin menfaatlerine göre alýnýyor bu sebeple toplam faydayý artýrmak mümkün olmuyor.

Sonuç olarak, Türkiye’nin de Çin gibi merkezden yönetildiðini kimin neye sahip olduðuna siyasetin karar verdiðini görüyoruz. Ancak kimin neye sahip olacaðýna ya da neyi yapacaðýna veya hangi haklara sahip olacaðýna oldukça keyfi bir þekilde yaklaþýlýyor.

Mesela birilerine verilen haklar diðerine verilmiyor. Bunu sadece siyaset deðil firmalar ve kurumlar da yapýyor. Bir kiþinin sahip olduðu haklar ayný seviyedeki bir baþkasýnda yok. Gerekçesini anlamak mümkün olmuyor.

Ancak patron mutluysa kimse ses çýkarmýyor . Bu açýdan vizeleri gerekçesiz reddeden Avrupa’ya benziyoruz desem yanlýþ olmaz. Belki de bu sebeple bu yaklaþýma önce isyan ediyor sonra kanýksýyoruz. Deðiþen bir þey olmuyor.