BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

ENERJ�SA'NIN 2050 KALKINMA PLANI

Enerjisa Enerji, elektrik da��t�m ve perakende sat�� sekt�r�nde T�rkiye'nin lider ve �nc� �irketi... �eyrek asr� a�k�n bir s�redir, bu topraklara de�erler kat�yor. En iyi hizmeti sunarken, yenilik�i ��z�mler �retiyor. �nceli�i, kesintisiz enerji temini i�in �ebeke yat�r�mlar�. �klim de�i�ikli�i ile m�cadele konusunu sahiplenmek, ba�l�ca sorumluluklar� aras�nda. K�resel enerji mega trendleri ve T�rkiye dinamikleri �ok yak�ndan takip ediliyor. Enerjisa Elektrik Da��t�m ve Perakende �irketleri; Ayeda�, Ba�kent ve Toroslar b�lgelerinde, 14 �ehirde ve 11 binden fazla �al��an� ile yakla��k 22 milyon kullan�c�ya hizmet veriyor. Enerjisa Enerji CEO'su Murat P�nar ise �al��malar�n� insan, ��z�m ve inovasyon odakl� y�r�tt�klerini belirtiyor. 2018'deki halka arz� takiben, ekonomik, �evresel ve sosyal alanlarda stratejik, b�t�nc�l bir yakla��m geli�tirmek i�in s�rd�r�lebilirli�e odakland�klar�n� anlat�yor. Sanatsal y�n� a��r basan, bol bol kitap okuyan Murat P�nar, engin Bilgi da�arc�� ile i� tecr�besini harmanlayarak, merak uyand�ran c�mleler kuruyor.

PAR�S �KL�M ANLA�MASI B�Z� CESARETLEND�R�YOR
BM Küresel �lkeler Sözle�mesi (UN Global Compact) imzac�s� Enerjisa Enerji olarak, Türkiye’nin “Paris �klim Anla�mas�”n� onaylamas�ndan memnun musunuz?
“Daha ya�an�labilir bir gelecek b�rakma” ad�na ta��n alt�na elimizi koymaktan geri kalmayaca��m�z� taahhüt ediyoruz. Paris �klim Anla�mas�’n�n imzalanmas�, bizim gibi bu konuyu yol haritas� olarak belirlemi� �irketler için son derece cesaretlendirici ve çarpan etkisine sahip bir geli�me. Ülkemizin dü�ük karbonlu gelecek hedeflerine ula�ma yolunda en büyük destekçilerinden olaca��m�z için gurur duyuyoruz. Paris Anla�mas�’n�n uygulamas�na yönelik, Avrupa Birli�i (AB) taraf�ndan Ye�il Avrupa Mutabakat� (Europe Green Deal) ile somut ad�mlar at�l�yor. Yo�un enerji üretiminin AB s�n�rlar� d��na ç�kmas�n�n (karbon kaça��) ve bunun sonucunda AB ekonomisinin negatif etkilenmesinin önlenmesi için “S�n�rda Karbon Vergisi Uygulamas�” üzerinde de bir haz�rl�k yap�l�yor.
Karbon sal�m�n� azaltmak için ortaya koyulan hedefler, aksiyonlar ile beslenmeli. Bu hedeflere ula�mak istiyorsak �irketlerin, toplumun veya hükümetlerin üzerine dü�enleri beraber yerine getirmesi gerekiyor. Bir oyuncu eksik kal�rsa, bu hedeflere ula�mak daha zor olur.
Türkiye bu hedefleri asl�nda 2017-2023 Ulusal Enerji Verimlili�i Eylem Plan� ile ortaya koydu ve Temmuz 2021'de aç�klad�� Ye�il Mutabakat Eylem Plan� ile bu hedeflerini tazeledi. Bu noktada, Uluslararas� Enerji Ajans� (IEA) Ba�kan� Fatih Birol’un söylemleri de dikkat çekici. Bugün enerji tüketimi aç�s�ndan bakt��n�zda, dünyadaki enerji potansiyelinin yüzde 20'si elektrik. Bu, 2050'de %50'yi geçecek. Hedefler belli. Biz imzay� att�k, bunu uygulay�n ya da uygulamay�n...

KARBON SALIMINA 2,5 M�LYON TONLUK KATKI
�� alan�n�z aç�s�ndan büyük önem ta��yan karbon ayakizi konusunda, E�arj’�n önemi nedir?
Birey olarak karbon ayakizimizi mutlaka dü�ürmeliyiz. Enerjisa Enerji olarak amac�m�z, 2030 y�l�na dek, karbon sal�m�na 2,5 milyon tonluk katk� sa�lamak. 2021 y�l�nda 100 binden fazla �arjlanma gerçekle�tiren Türkiye'deki ilk elektrikli araç �arj istasyonu �irketi olduk. Bu rekoru 2022'de tazeleyerek hedeflerimize bir ad�m daha yakla�may� amaçl�yoruz. Ço�unluk hissemizin oldu�u E�arj, Türkiye’de Uluslararas� Ye�il Enerji Sertifikas�’na (IREC) sahip olan ilk ve en h�zl� elektrikli �arj istasyonu operatörü.

KENTLE�ME, VER�ML�L�K VE ELEKTR�F�KASYON...
Temelini, küresel trendlere ve ülkemizdeki enerji sektörünü �ekillendiren tetikleyici unsurlara dayand�rd��n�z stratejileriniz nas�l �ekilleniyor?
Dünyada enerji sektörünü “5D” olarak adland�r�lan; “dekarbonizasyon”, “dijitalle�me”, “desantralizasyon”, “demokratikle�me” ve “deregülasyon” �eklinde s�ralanan be� makro trend �ekillendiriyor. Türkiye’deki dinamiklere bakt��m�zda ise kentle�me, “Bütün enerji kaynaklar�n� elektri�e dönü�türme” olarak tan�mlayabilece�imiz elektrifikasyon ve verimlilik olgular�n� görüyoruz. Bunlar�n kendi aras�ndaki her bir kesi�im alan�nda f�rsatlar var. Biz de stratejilerimizi ve yol haritam�z� bu do�rultuda belirliyoruz. Ekosistemimizdeki tüm payda�lar�m�z için fayda yaratmay� gözetiyoruz.

5 YILDA, 15 M�LYAR TL YATIRIM YAPACA�IZ
2010’dan bugüne teknoloji alan�nda �ebeke yat�r�mlar�n� yapan Enerjisa Enerji’nin yeni döneme yönelik aksiyonlar� neler?
As�l sürdürülebilirli�i getiren ve hep var olacak �ebeke, gelecek yeni yükü de kald�rabilmeli. Bütün enerji kaynaklar�n�, bu �ebekeler kanal�yla, bir yerden bir yere ta��yabilmeliyiz. Enerjisa olarak, bu alanda önümüzdeki 5 y�lda, 15 milyar TL'nin üzerinde yat�r�m yapaca��z. Bu, hem altyap� �irketleri hem de istihdam için çok önemli. Tüm planlar�m�z� yapt�k ve buna topluluk olarak haz�r�z. Geçen y�l da krize ve fiyatlar�n yükselmesi de dahil, tüm olumsuzluklara ra�men, yat�r�mlar�m�z� bir önceki y�la göre yüzde 40 oran�nda art�rd�k ve 3,2 milyar TL’lik bir rakama ula�t�k.

Yenilenebilir Enerji yat�r�mlar�m�z, 5 y�lda 1,5 milyar TL olacak
GES, yenilenebilir enerji hedeflerinizden ve “mobilite” kavram�na bak��n�zdan bahseder misiniz?
Yeni enerji dünyas�; da��t�k üretim, depolama, e-mobilite ve dijital mü�teri çözümlerine dair unsurlar� içeriyor. Tam da bu ba�lamda, oda��na teknoloji ve sürdürülebilirli�i alan mü�teri çözümlerimizi “��imin Enerjisi” çat�s� alt�nda toplad�k. E�arj, GES, Led Ayd�nlatma, Sertifikal� Ye�il Enerji, Solar ve Kojen gibi do�a dostu mü�teri çözümlere sahibiz. Yenilenebilir enerji teknolojilerine yönelik yat�r�m hedefimiz, 2025 'e kadar 1,5 milyar TL olacak.
Cemal Süreya, “Uçurumda Açan” �iirinde “Ama her �ey geç gelmiyor mu yurdumuza / 1929 buhran� bile geç gelmemi� miydi” der. Bende “Bu dönü�üm h�zl� olacak” diyordum. 2029’da ülkemizde “mobilite” patlayacak.

ÇEVRE-�KL�M DUYARLILI�I YÜZDE 50’Y� GEÇT�
Pandemi, çevre-iklim duyarl�l��n� hangi boyutlarda etkiledi?
Pandemiden önce çevre-iklim duyarl�l�� yüzde 20'lerdeydi, sonras�nda %50'yi geçmi�! Bu duyarl�l�k var iken, bunu do�ru kanalize etmeliyiz. Potansiyeli do�ru yerde kullanmal�y�z. Ülkemizin gelece�ini dü�ünüyorsak, “Dünyada baz� sorunlara çözüm bulaca��z” diyorsak, biz buna öncülük etmeliyiz. Elbette konvansiyonel i�lerimiz var; ama �u an 2050'yi konu�mam�z gerek. �lk k�sa hedef 2026. Sonuçta enerji alan�ndaki herhangi bir yat�r�m, 2-3 y�l sürüyor. O yüzden çok h�zl� hareket etmeliyiz. “Yar�n ba�layaca��z” de�il, dün ba�lam�� olmam�z laz�m.

ÇALI�AN BA�LILI�I YÜKSEK B�R ��RKET�Z
�stihdama dair tedbirlerinize aç�kl�k getirir misiniz?
Pandeminin ba�lar�nda "��ten ç�karmalar olacak" dendi. �lk verdi�im mesaj �uydu: "Herkes rahat olsun, hiç kimse i�ten ç�kmayacak, bu i� devam ediyor." �nsanlar�n kayg�lar�n� ortadan kald�r�rsan�z, ba�l�l�klar�n� da art�r�rs�n�z. Öyle ki, enerji �irketleri aras�nda çal��an ba�l�l��n en yüksek oldu�u kurumlardan biriyiz. “Çal��an Deneyimi”ne yönelik �KON uygulamam�z ile sürekli anketler yapt�k. “Arkada�lar, pandemi döneminde ne yapal�m?” diye sorduk. Oradan edindi�imiz fikirlerle yürüdük. Üç ayda bir, bir konuyla ilgili ne dü�ündüklerini ö�rendik. “Yemek salonu mu olsun, yemek kart� m�?” dedik. “Yemek kart�” dediler ve biz de onu verdik. Çal��ma arkada�lar�m�z�n da kararlara kat�ld�� bir �irketiz. Kulislerde konu�ulanlar yok, herkes istedi�ini rahatl�kla söylüyor. Bu, motivasyonu da beraberinde getiriyor.

ÖNCE MÜDÜRLER �LE DE��L ÇALI�ANLAR �LE KONU�URUM
Fiziksel ve duygusal yönden korunmas� gereken çal��ma arkada�lar�n�z ile ilgili yakla��m�n�z� anlat�r m�s�n�z?
2010’dan bu yana hep sahaday�m. Çok kolay de�il. 11 bin ki�i ve sürekli ileti�im halindesiniz. Mavi yaka da dahil, ismini bildi�im birçok çal��ma arkada��m var. Önce müdürün odas�na de�il, çocuklar�n çay içti�i yere gittim. Bu, herkese yak�n olman�z� sa�l�yor. Bir �irkette size bilgi akm�yorsa ki, buna “Raporlama ya da sesini duymak” da diyebilirsiniz; sorun ya�ars�n�z. CEO olarak göreve geldi�imde “Konu�an, sesi duyulan bir organizasyon istiyorum" dedim. Bu noktada örnek olarak, dünyan�n en iyi sesi Dimash Kudaibergenov’u vermi�tim. Kazak müzisyen, D2'den D8'e kadar uzanan 6 oktav ses yelpazesine sahip. Özetle; “Mavi Yaka”dan liderlik tak�m�na kadar, herkes fikirlerini dile getirebilmeli.

EK�P ARKADA�LARINIZIN H�KÂYELER�N� B�LMEL�S�N�Z
Enerjisa Enerji, 11 bin ki�ilik kocaman bir aile. �irketinize ve çal��ma arkada�lar�na kar�� sorumluluk sahibi bir CEO olarak, liderlik stilinizi özetler misiniz?
Yöneticiler, ekibindeki insanlar�n melekelerini ve öykülerini bilmeli. Bu noktada, geçmi�te, i� hayat�mda tecrübe etti�im bir anektodu payla�mak isterim... Bir arkada��m�z�n performans�na yönelik memnuniyetsizlik bildirildi. Üstelik o arkada��m�z, i�e her gün en erken gelen ve en geç ç�kan olmas�na ra�men. “Bak�n, belki bir problemi vard�r” dedim. Ö�rendik ki, MS (Multipl Skleroz) hastas� bir çocu�u var, onu sabahlar� okula götürmek için s�rt�nda ta��yor. �� ve özel hayat�, bu durumdan fazlas�yla olumsuz etkilenmi�. �irket ba�l�l��n� art�rmak istiyorsak, onlar�n hikâyelerini bilmek zorunday�z. �li�kilerini de buna göre kurarsan, o insanlar ile çözemeyece�in hiçbir sorun olmaz.

MURAT PINAR’DAN ‘AHMET TEVF�K OZAN’ ÖRNE��
- Bir kültür olu�acaksa bu, "Hadi de�i�iyoruz" diyerek olmaz. Yani yukar�dan, jakoben bir de�i�im de�il. A�a��dan, ekip arkada�lar�n ile beraber... Ahmet Tevfik Ozan “Erlerin Hikâyesi” �iirinde “Büyük i�ler konu�uluyordu mecliste / Hiç kimse, buzdan bir cezve içinde / Kahve pi�irip da��tan u�a��n varl��n� hissedemedi” der. O insanlar bizi de gördüler ve fark ettiler. Onlara kendinizi fark ettirirseniz, onlar da sizin arkan�zda durur. Bunu ba�arabilmek zor de�il; ama emek �art. �nsana zaman ay�r�rsan�z, kar��l��n� al�yorsunuz. "�nsanlar çal��maz ise üzerlerinde bask� kurmal�s�n�z" söylemlerine inanm�yorum. Onlara ba�arabileceklerini, bu �irkete katk�lar�n� ifade etti�inizde, onlar da bunu sa�lamak için ellerinden geleni ortaya koyuyor.

MURAT PINAR’IN‘SPOR’T�F K�ML��
- Güne 05.30 gibi ba�lar�m. Hafta sonlar� da saat 06.00’da uyan�r�m.
- Trabzonsporluyum. 40 ya��na kadar futbol oynad�m. Mühendis olmasayd�m, futbolcu olurdum (Tebessüm ediyor). �u an spor anlam�nda sadece yürüyü� yap�yorum.
- Tek ö�ün yemek yiyorum. San�r�m bu noktada “Az� karar, ço�u zarar” söyleminin üzerimde bir etkisi oluyor.

MURAT PINAR’A �LHAM VEREN EKONOM�ST
- Çek ekonomist Vaclav Smil... “Enerji ve Uygarl�k” kitab�n�n yazar�. �nsan gücüyle çal��an sistemden, rüzgâr miline döndürüyor. Bir anda 90xinsan. Sonra makinele�me ba�l�yor ki, 1500xinsan... Yeni teknolojiler, haliyle KiloWatt (kW) gücünü, ba�ka bir �eye evirdi.
- "Enerji ve Uygarl�k"ta öyle �eyler var ki... "Neden insan odakl� olmam�z gerekiyor?" sorusu üzerinde duruyorsunuz. Köyden kente geçi�, bizim de en önemli trendlerimizden. Öyle ki ben “Ak�ll� �ehir”lerden önce “Ak�ll� Köyler”e inan�yorum.

MURAT PINAR’IN‘TÜRKÜ’ HAYRANLI�I
- Türk halk müzi�ine hayran�y�m, hikâyeleriyle ama... Hikâyesi olmayan hiçbir �eyi dinlemiyorum. Zaral� Halil Söyler, Diyarbak�rl� Celal Güzelses ve Malatyal� Fahri Kayahan üçlüsüne hayran�m. Aralar�ndaki görü�meleri inan�lmaz keyiflidir.
- Bolu yöresine ait “Beyaz Giyme Toz Olur, Siyah Giyme Söz Olur” ile Tokat’�n “Sabah�n Seherinde Ötüyor Ku�lar” türkülerinin çok anlaml� öyküleri vard�r. Bunu bilip dinleyince daha etkili oluyor.
- Üniversitedeyken korosuna da gitti�im Türk sanat müzi�ini de ayr� severim. Selahattin P�nar-Afife Jale hikâyesine bay�l�r�m.

ENERJ�SA ENERJ�’N�N ‘�LET��M’ GÜCÜ
- �leti�imdeki kritik soru �u: "�nsana ne kadar yak�ns�n�z?" Bizim ekibimizin tamam� sahaya iniyor. Gidip insanlar�, çal��anlar�, onlar�n kar��la�t�� zorluklar� görüyor.
- Maç sahada kazan�l�r. Elbette masa taraf�nda da yap�lmas� gerekenler var. Ama sahan�n tozunu yutmadan buradaki aksiyonlar� alam�yorsunuz. Öyle ki, �irketler art�k, merkezle�me trendlerinden tekrar desantralize olma yönünde gidiyor.
- Ben buradan Toroslar’daki i�i göremem. Dinlerim, anlar�m; ancak i�in nas�l yap�laca��na dair oradaki çal��ana inisiyatif ve sorumluluk vermelisiniz.
- Babam kabz�mald�. Domatesi kopar�p, toplay�p kasaya koymadan sat�� yapamazs�n. Domatesten de, limondan da iyi anlar�m. Oraya girmeyelim �imdi (Gülüyor). Yaln�zca okuldaki bilgiler ile i� hayat� kolay olmaz. “Gitsin, ezilsin” demiyorum; fakat görsün. Bizim i�imizde stratejinin ve bütçenin tutmas� için o i�i yapanlar�n sahada terlemi� olmas� gerekiyor.

ENERJ�'N�N KAHRAMANLARI
- ��imizin tabii ki zorluklar� var. Ancak yapt��m�z i�; ekmek ve su gibi hayati bir önemde. Sahada çal��an arkada�lar�m�z�n hepsi, üst düzey sorumluluk bilincine sahip. Kastamonu’da sel felaketinde veya Zonguldak’ta yo�un kar ya�� alt�nda hepsi kahramanca mücadele ediyor. Enerjiyi tekrar verdikten sonraki mutluluklar� görülmeye de�er.
- Sahadaki arkada�lar�m�z “Enerji’ nin Kahramanlar�” durumunda. Dünyan�n en tehlikeli i�inde çal��an bu çocuklar birer kahraman. Karda, buzda gidip o kablodaki ar�zal� yeri bulacaks�n ve onu birle�tireceksin. Üç dakika duramazs�n�z. Onlar�n da hikâyeleri var ki, bunlar� da haz�rlad��m�z belgeselde anlatt�k...

MURAT PINAR’IN ‘��R’ TUTKUSU
- �iir, toplumun kanatlar�d�r; ancak tek kanatla uçamazs�n�z. Bu yüzden Nâz�m Hikmet'in "Kuvayi Milliye"si ile Sezai Karakoç'un "Mona Roza"s� da benim için çok de�erli. �kisi de bu memleketin topra��ndan yeti�mi� insanlar. Yeti�me �artlar� gibi refleksleri farkl�; ama her birinde çok güzel �eyler var.
- Cemal Süreya ile Sezai Karakoç'un hikâyesi... Cemal Süreya'n�n soyad�nda kaç "Y" harfi var? Bir mi, iki mi? Birini iddiada Sezai Karakoç'a kaybetmi� (Gülüyor).
- Portekiz halk müzi�i türü Fado... E�leri, sevgilileri bal�kç�, kâ�if ya da denizci olan kad�nlar�n a��tlar�... Fado'yu dinlerken, türkü dinler gibiyim. Giden, 10 y�l geri gelmiyor! Dü�ünün, Portekiz’de denizci bulunamam��, �spanya’dan kiralam��lar.
- Fado müzi�ini dünyaya tan�tan Amalia Rodrigues'i de severim. Portekiz'de ilk "Fado"cular�n yan�na giderim. O kadar sayg�l�lar ki, Fado dinlerken konu�muyor kimse.

MURAT PINAR’IN‘ORTA ASYA’ �LG�S�
- Orta Asya tarihini çok severim. MÖ. 6-11. yüzy�l aras�nda hüküm süren So�dlular devlet kurmam��; ancak bölgesindeki bütün medeniyetlerin hazinelerini onlar yönetmi�, deftardarl��n� onlar yapm��t�r.
- S. Frederick Starr'�n "Kay�p Ayd�nlanma - Arap Fetihlerinden Timur'a / Orta Asya'n�n Alt�n Ça��” kitab�n� tavsiye ederim. Çölde �ehirler kuruyorsunuz... Türkistan'daki Merv, dünyan�n en büyük �ehirlerinden. En iyi su mühendisleri oradad�r. �ngilizler, su mühendisli�ini oradan ö�renmi�tir. Maalesef o bölgeden uzak kalm��z, incelememi�iz.

MURAT PINAR’IN ‘Ö�RET�’ DOLU H�KÂYES�
- Bir dönem Sibirya’da çal��t�m. Zor bir kültürdür oras�.. 13 ülkeden sorumlu oldu�um bir görevi yürütüyordum. Kazakistan’�n kuzeyine gidecektim. Ekip toplant�s� için ofise geçtim. Kazaklar, Ruslar ve Uygurlar var ki, hepsinin tarihi aç�dan geçmi�leri var. Ya�ananlar nedeniyle hiçbiri, birbiriyle konu�muyor. Üçünden bir tak�m kurup çal��am�yorsunuz. Bar��t�ramazs�n�z da. Dolay�s�yla ilk y�l�m�z� dolu dolu geçiremedik. Mecburen i�leri böleceksiniz. Uygurlar�, Özbekistan’a; Ruslar� da Ukrayna’ya gönderdim.
- Bir ülkeye ya da organizasyona gitti�inizde, oran�n kültürünü ve geçmi�ini bilmiyorsan�z, yönetmeniz çok zor. Ben de bilmeden gittim ki, okumaya ondan sonra ba�lad�m san�r�m (Tebessüm ediyor). Kazakistan’da çok �ey ö�rendim.
- Hikâye öyle bir noktaya geliyor ki, oturup Kazak ve Uygur tarihinin yan� s�ra, Ruslar ile aralar�ndaki sava�lar� okuyorsunuz.

MURAT PINAR’A GELEN DOKUNAKLI MEKTUP
- Enerjisa Da��t�m �irketleri Genel Müdürlü�ü yapt��m bir dönemdi. Dilekçeler al�yoruz; ki okurum ço�unu, özellikle de el yaz�s� ise. Gaziantep'ten, 9 ya��nda bir k�z�m�z... "Murat abi, ak�amlar� okuldan geç ç�k�yoruz, hava karanl�k oluyor, korkuyorum" diyor. Sokak lambalar� yanm�yormu�. Bizim görevimiz, o çocu�umuzun korkmadan okula gidebilmesi. Misyon da, vizyon da, ne diyorsan�z deyin, hepsi bu...

MURAT PINAR’IN �Z�NDE G�TT�� Ö�ÜT
- Da��t�m �irketlerinde "Genel Müdür" olmu�tum. Kula��ma küpe olan ö�üt; �eyh Edebali'nin hâlâ duvarda as�l� olan Osman Bey'e vasiyetiydi.
- “Durmaya, dinlenmeye hakk�m�z yok. Çünkü zaman yok, süre az!” der. Alçak gönüllü olmak ve dinlemek vurgusu yapm��t�r. Benim de Enerjisa Enerji’deki “Konu�an organizasyon”dan kast�m bu.