ESAS İŞİMİZ GENÇLERİ KAZANMAK

Esas Sosyal, hayırseverlik geleneğin üzerine inşa edilen yatırımların kapsamını genişletmek ve profesyonel olarak yönetmek amacıyla 2015'te kuruldu. Esas Holding'in sosyal sorumluluk girişimine, Emine Sabancı Kamışlı öncülük ediyor. Onun liderliğinde başlatılan 'İlk Fırsat' adımı ise 'diplomalı işsizlik' sorununu çözmeye odaklanıyor. Gençlere ilk iş fırsatını sunan ve babası Şevket Sabancı'nın adıyla bir anılan dev projeyi, Esas Sosyal Kurucular Kurulu Başkanı ve Esas Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Emine Sabancı Kamışlı, Business Life okurlarına anlattı?

İş arayan üniversite mezunlarının önüne en çok çıkan engeller arasında, fırsat eşitsizliği başı çekiyor. Bunu özellikle az bilinen devlet üniversitelerini bitirenler yaşıyor. Öyle ki, çoğu zaman CV’leri dahi okunmuyor. 2015’te kurulan Esas Sosyal ise bu olumsuz tabloyu düzeltmeyi amaçlıyor ve gençlere ilk iş deneyimlerinin yolunu açıyor. 2016’da başlattığı ‘İlk Fırsat’ programıyla Türkiye’de yeni bir çözüm modeli sunuyor. Seçilen öğrenciler, Sivil Toplum Örgütleri (STK) bünyesindeki fonksiyonel birimlere yerleştiriliyor. Maaşları ilk 12 aylık süreçte Esas Sosyal’in STK’lara yaptığı bağışla karşılanıyor. Ölçülebilir zemine oturtulan bu yeni sosyal yatırım modelini, Esas Holding’deki önemli görevinin yanı sıra Esas Sosyal’in Başkanlığı’nı da yürüten Emine Sabancı Kamışlı’dan dinledik…

ESAS SOSYAL, KLASİK BİR HAYIRSEVERLİKTEN ÇOK ÖTE…
- Esas Holding’deki görevinizin yanı sıra Esas Sosyal’in Başkanlığı’nı da yürütüyorsunuz. Bize Esas Sosyal’den bahseder misiniz? Nedir, ne yapar?

Esas Sosyal’i 2015 yılında kurduk. Yenilikçi yaklaşımı, adil ve paylaşımcı vizyonu ve güçlü takım ruhuyla ülkemizin lider sermaye gruplarından biri konumuna gelen Esas Grubu’nun bu değerlerini ve vizyonunu, Esas Sosyal ile sosyal yatırım alanına taşıdık. Amacımız, sürdürülebilir sosyal yatırımlar yaparak ülkemizin kalkınmasına katkıda bulunmak; bunu yaparken, ekonomik değeri ve topluma geri dönüşü ölçülebilir etkiler yaratmak. Yani klasik bir hayırseverlikten çok daha öte; dünyanın gittiği yönle paralel, ölçülebilir zeminlere oturtulmuş yeni bir sosyal yatırım modeli…

10 BİNDEN FAZLA KİŞİYE İSTİHDAM SAĞLIYORUZ
- Esas Sosyal’in ana konusu, çalışma alanı nedir? 

İlk yatırım alanımızı “gençler ve istihdam” olarak seçtik. Bunun önemli sebepleri var. Her genç çok değerli, bu yüzden fırsat eşitsizliğini ortadan kaldırıp onlara yol açmalıyız. Bu, ülkemizin geleceği için çok önemli. Bizim işimiz istihdam yaratmak. Bugün 10 binden fazla kişiye istihdam sağlıyorsak ve bu bizi mutlu ediyorsa, yine istihdama yönelik işler yapmalıyız. Bu gençler hepimizin geleceği, gelecekte onlar bize bakacak.

GENÇ İŞSİZLİĞİN EN ÖNEMLİ NEDENİ, FIRSAT EŞİTSİZLİĞİ
- Esas Sosyal kapsamında gençlere nasıl destek oluyorsunuz?

Gençlik ve istihdam programının stratejisini oluşturmak için yapılan araştırmalarda, özellikle yatırım yapılmış, üniversiteden yeni mezunların işsizliğinin daha yüksek olduğunu gördük. Gerçekten de çok üzücü bir durum. Genç işsizliğinin en önemli nedenleri fırsat eşitsizliği, mezun olunan üniversite, deneyimsizlik ve referans eksikliği. Gençler mezun olduktan sonra ortalama 13 ay işsiz kalıyor ve maalesef özgüvenlerinde kayıplar oluyor. Özellikle Anadolu’daki devlet üniversitelerini bitirenler, ilk işlerini ararken daha fazla fırsat eşitsizliğiyle karşılaşıyor.

‘GENÇLER VE İSTİHDAM’ ALANINA 20 MİLYON TL AYIRDIK
- “Fırsat eşitsizliği” kavramını biraz açabilir miyiz?

Gençlerin iş bulamamasından öte, toplumsal bir sorun demek. Sadece gençler işe değil, işverenler de genç işgücüne ulaşmakta zorlanıyor. Gençler okuyor, emek harcıyor; ancak işe geçemiyor. Çünkü deneyim ve referansları yok, ayrıca okulları daha az bilindiği için işverenlerin önceliğinde olmuyor. 
“Bu soruna nasıl el atabiliriz?” diye düşünürken bir program stratejisi geliştirdik. 2015-2020 dönemi için “gençler ve istihdam” alanına 20 milyon TL ayırmaya ve çalışmalarımızı 3 alanda ilerletmeye karar verdik: Araştırmalar, Ortaklıklar ve İlk Fırsat. ‘İlk Fırsat’ı uzman bir ekiple 2015’te tasarladık. Yeni mezunlar için kapsamlı bir üniversitedenişe geçiş programı sunmayı hedefledik.

ADAYLAR, PROFESYONEL BİR SÜREÇLE SEÇİLİYOR
- Peki! ‘İlk Fırsat’ programına bugüne kadar kaç genç dahil oldu?

2016’dan bu yana 95 gence ‘İlk Fırsat’ını sunduk. Bu gençler, STK’larda Kurumsal İletişim, Muhasebe, İnsan Kaynakları, İdari İşler, Satın Alma, Bilgi Teknolojileri, Kaynak/İş Geliştirme gibi özel sektörde de fonksiyonel olan birimlerde çalışma deneyimi kazanıyor. Bu hem sivil toplum için kaliteli iş gücü, hem de istihdam edilebilirliği yüksek gençler yetiştirerek özel sektörün insan kaynağını çeşitlendirmek demek. Yani çift yönlü bir fayda söz konusu. Adaylar; özel kurgulanmış, gençlerin sadece okuduğu okul yerine, gelecek potansiyellerinin değerlendirildiği, online ve yüz yüze mülakatlara ek uygulanan işe uyum kişilik envanteriyle, yani profesyonel bir süreçle programa seçiliyor. Her yıl yeni bir grup genç ‘İlk Fırsat’ Programına başlıyor.

250 SAATTEN FAZLA, 21. YÜZYIL BECERİLERİ EĞİTİMİ VERİLDİ
- 2015’ten bu yana hangi sonuçları elde ettiniz?

Sonuçlar mutluluk ve gurur verici. Bugüne kadar on binlerce başvuru aldık, binlerce özgeçmişi değerlendirdik, mülakat yaptık. “İlk Fırsat”lı 95 genç, iş birliğindeki 22 STK’da işbaşı yaptı. İlk iş deneyimlerini edinirken, İlk Fırsat Akademisi’nde her katılımcıya 250 saatten fazla 21. yüzyıl becerileri, İngilizce ve Office Programları eğitimleri veriyoruz, mülakat etkinlikleriyle iş arama süreçlerine hazırlanmalarını sağlıyoruz. 2016-2019 yılları arasında %80’e yakını özel sektör olmak üzere 60 farklı kurumdan 69 mentor gençlere destek verdi.

İŞ DÜNYASINA STK BİLİNCİ GELİŞEN BİR NESİL KAZANDIRILIYOR
- Ne mutlu ki, tüm bu girişimler çok güzel sonuçlar veriyor…

Evet… Gençlerimiz fark ediliyor. Asıl önemli olan işte bu. Katılımcıların program bitmeden iş teklifi alma oranı %80. Tüm katılımcıların program sonrası 3 ay içinde işe girme oranı %94. TÜİK verilerine göre; Türkiye’de üniversite eğitimi almış gençler arasında işsizlik oranı %36 iken, bu inanılmaz gurur verici bir rakam. Ayrıca, sivil toplum kuruluşları için bir diğer fayda, işgücü maliyetinin olmaması ve STK bilinci gelişen bir neslin iş dünyasına kazandırılması...

GÖZLERİNİN İÇİ PARLAYAN GENÇLER, BENİM GURUR KAYNAĞIM
- Gençler ‘İlk Fırsat’ programını tamamladıktan sonra nerelerde çalışmaya başlıyor?

%60’ı sivil toplumda çalışıyor. Bunu artık kurumsal bir sektör olarak görmeleri ve kariyerlerine bu alanda devam etmek istemeleri bizi mutlu ediyor. Diğer yandan özel sektörde işe başlayanları %40 oranında. Gençlerin işe girdikleri kurumlar arasında EY, PwC, Boyner, Sanko Holding, Trendyol, Ak Sigorta, Çelik Motor, Related Digital, Worthington Industries gibi çok değerli kurumlar var. Beni en çok gururlandıran ve duygulandıran şey; gözlerinin içi parlayan gençlerimiz ve onların aydınlık gelecekleri. Hep söylediğim gibi; bizim esas işimiz gençleri kazanmak.

İLK FIRSAT PROGRAMI, ‘ŞEVKET SABANCI’ ADIYLA BİR ANILMAYI HAK ETTİ
- “Gençleri kazanmak” dediniz, ne kadar güzel bir ifade… Bu vizyonu babanız Şevket Sabancı’dan aldığınızı tahmin ediyoruz. 

Konusu açılmışken sormak isteriz; ‘İlk Fırsat’ programı Sayın Şevket Sabancı ismiyle birlikte mi anılacak?
Evet… ‘İlk Fırsat’ programı kapsamında gerçekleştirdiğimiz titiz ve özverili çalışmalarımızın hepsinin arkasında aslında bir vizyoner var; o da sevgili babam Şevket Sabancı. 60’ı aşkın yıldır azimle çalışmış, iş dünyasının duayenlerinden olmuş, toplumsal problemlere her daim çözüm aramış ve her zaman geleceğin gençlerde olduğuna inanmış biri. Kendisinin 2000 yılında Esas’ı yaratma aklı, bugün bizlere Esas Sosyal ile topluma geri verme imkânını sağladı. Bugüne kadar kat ettiğimiz yol ve yarattığımız sosyal etki, kendisinden öğrendiklerimizle mümkün oldu. Ve geldiğimiz noktada, artık ‘İlk Fırsat’ programı da “Şevket Sabancı” adıyla bir anılmayı hak etti.

GENÇ İŞSİZLİĞİ, HEPİMİZİN SORUNU
- Tüm bu çabalar genç işsizliği sorununu çözmek için yeterli mi? 

Burada herkese bir görev düşüyor. Çünkü gençlerin ayrımcılık yapılmadan geleceğe umutla bakabilmesi çok mühim. Gençlerin işsizlik sorunu aslında hepimizin sorunu. “İş var; ama nerede var?” İşte onu bilip arz ile talebi akıllıca buluşturmak gerek. Biz bunun için ‘İlk Fırsat’ köprüsünü inşa ettik. Şevket Sabancı ismiyle, desteğimizin sürekliliğini teyit ettik. Sağlamlığı onaylanan köprüyü süratle genişletmek gerek; bu da ancak el ele verirsek olur. 

İŞ DÜNYASINI, EĞİTİMLİ GENÇLERE DESTEĞE DAVET EDİYORUM
- Daha fazla neler yapılabilir? İş dünyası bu sürece ne tür katkılarda bulunabilir?

2016 yılında bir hayalim vardı: Kurumlar da ‘İlk Fırsat’ı destekleyecek, İK havuzunun bir parçası olarak benimseyecek, el ele ortak geleceğimize katkıda bulunup köprüyü genişleteceğiz. Gerçekleşmeye de başladı; bugün vizyonumuzu paylaşan 6 kıymetli şirketvar. Akfen Holding, Esas Gayrimenkul, Fiba Group, Pegasus Hava Yolları, Sanko Holding ve Volkswagen Doğuş Finans... 2019 katılımcılarının toplam maaş maliyetinin %23’ünü bu değerli kurumlar karşılıyor. Tüm kurumsal destekçilerimize bize olan inançları ve ortak sorunumuzu çözme yolundaki iş birlikleri için Business Life aracılığıyla bir kez daha teşekkürlerimi iletiyorum. İş dünyasını da, ‘İlk Fırsat’ programı kapsamında eğitimli gençlere, okuldan işe geçişte fırsat eşitliği sağlamaya davet ediyorum.

HERKES İŞİN BİR UCUNDAN TUTMALI, GÖREV ÜSTLENMELİ
- Peki! Program bundan sonra nasıl devam edecek?

Dediğim gibi; gençlerin işsizliği toplumsal bir sorun. Bu sebeple çözüm, ancak iyi kurgulanmış bir modelin her ölçekteki kurumun ihtiyaçlarını giderecek şekilde uygulanması ve kurumların da sisteme dahil olmasıyla gerçekleşebilir. Biz ‘İlk Fırsat’ kapsamında var gücümüzle çalışacağız, gençlerin yanında yer alacağız. İş dünyası finansal destek verecek, gençlere işgücü sağlayacak. Basın kalemiyle konuyu gündeme getirecek, daha geniş kitlelerin bunu duymasına vesile olacak. Yani herkes işin bir ucundan tutacak, üzerine düşen görevi yerine getirecek.

TÜRKİYE’NİN GELECEĞİNE YATIRIM YAPACAĞIZ
- ‘İlk Fırsat’ programının yeni dönem yol haritasını çizer misiniz?

Yaptıklarımız daha başlangıç. “Şevket Sabancı Vizyonuyla” ve her yıl sayılarının artacağına inandığımız kurumsal destekçilerimizle, eğitimli genç işsizliğinin çözümünde öncü bir program olarak yoluna güçlenerek devam edecek. Her yıl daha çok gence fayda sağlayarak Türkiye’nin geleceğine yatırım yapacak.

İNSAN KAYNAKLARI BİRİMLERİ; HEP AYNI, DAR HAVUZDAN ELEMAN SEÇİYOR!
- Burada İnsan Kaynakları departmanları büyük rol oynuyor, değil mi?

Tabii, çok doğru. Önemli bir kriter de İnsan Kaynakları birimlerinin bakış açısı. Araştırmalarımıza göre; diplomalı gençlerin maruz kaldığı fırsat eşitsizliği, işsizliği körükleyen bir unsur. Birçok yeni üniversite var; ama İK tarafından pek bilinmediği için, bu okullardan mezun gençler mülakata bile çağırılmıyor. İK departmanlarının risk almak istememesi, özgeçmiş havuzlarını genişletememelerine ve hep aynı dar havuzdan seçim yapmak zorunda kalmalarına neden oluyor. Üniversiteler de yeni olduğu için henüz gelişme aşamasında. Dolayısıyla network yapabilme ve referans alabilme eksikliği de problem oluyor. Bir de iş deneyimi olmayınca durum iyice kitleniyor. CV havuzu genişlemedikçe “Eleman bulamıyoruz” diye şikâyet ediliyor; ancak diplomalı işsizliğin bu kadar yüksek olduğu bir ortamda bu serzenişi duyunca şaşırıyorum. 

ÖNYARGILARI YIKMAK İÇİN ‘İLK FIRSAT’ GENÇLERİYLE TANIŞIN
- Business Life okuyucusu İK profesyonellerine neler söylemek istersiniz?

Önyargılarını yıkmak için ‘İlk Fırsat’ gençleriyle tanışmaya davet ediyorum. Linkedin’de kapsamlı bir sayfamız var, katılımcılar hakkında bilgiler burada mevcut. Ayrıca program kapsamında mentorluk yaparak, söyleşiler gerçekleştirerek, iş mülakatları sürecinde değerlendirerek bu gençlere hem destek verebilirler hem de uygunsa ileride bünyelerine almaları mümkün olabilir. 

ÜST DÜZEY YÖNETİCİLER, DEĞİŞİMİ BAŞLATANLAR OLMALI
- Kesinlikle... Peki! İK departmanlarının gençleri görmesi yeterli mi sizce? Üst düzey yöneticilerin de bakış açılarını değiştirmeleri gerekmez mi?

Çok doğru bir noktaya değindiniz. Patronlar ve üst düzey yöneticiler de bu değişimin bir parçası olmalı, hatta başlatanlar olmalı. Onların insan kaynakları ekiplerine daha fazla fırsat eşitliği sunma konusunda destek vermesi çok mühim. Şirketlerde tüm İK süreçlerinde adaylara fırsat eşitliği verilmesi, etiketlere bakılmadan adil değerlendirme yapılması ve bunun en tepeden aşağıya kadar uygulanmalı.

ANADOLU MEZUNLARINA ‘SEN DE VARSIN, BİZ DE SENİ GÖRDÜK!’ DİYORUZ
- Esas Sosyal olarak gençlerde öncelikle hangi özelliklere bakıyorsunuz?

Gençlerin etiketlerine değil, potansiyellerine, akademik bilgilerine sosyal olarak ne eklediklerine, gönüllülük çalışmalarına, farkındalığı yüksek, öğrenmeye açık bireyler olmalarına bakıyoruz. Bu kriterler de artık işe alımlarda önem kazanmalı. Bu gençlerin Anadolu’nun az bilinen üniversitelerinden mezun oldukları için görünmez olmalarını kabul etmiyoruz. “Sen de varsın, biz de seni gördük!” diyoruz. Umuyorum ve inanıyorum ki, bunu herkes yakın zamanda fark edecek ve üzerine düşen görevi layıkıyla yapacak. Çünkü eğitimli genç işsizliği sorunu ancak bu şekilde çözülebilir. El ele verirsek yol alınabilir. Bu da her yönden bizim faydamıza, ülkemizin de hayrına olur…

‘İLK FIRSAT’ PROGRAMIYLA FIRSAT EŞİTSİZLİĞİNİ YENME PLANI
- Az bilinen devlet üniversitelerinden yeni mezun olan gençler, ilk iş deneyimlerini, Türkiye’nin önde gelen STK’larında elde ediyor
- Programla gençlerin 12 ay tam zamanlı ve maaşlı olarak çalışmaları destekleniyor
- Gençlere 21. yüzyıl becerilerini geliştirmeye yönelik eğitimler de veriliyor 
- Okuldan işe geçişteki boşluk doldurulurken, gençler daha donanımlı ve deneyimli hale getiriliyor
- STK’lar genç iş gücünden faydalanıyor

RAKAMLARLA İLK FIRSAT (2016’dan bu yana)
- 13.000’in üzerinde başvuru alındı
- 1.000’e yakın yüz yüze değerlendirme ve mülakat yapıldı
- Türkiye’nin dört bir yanından toplamda 27 üniversiteden 95 genç katılımcı oldu
- 95 genç, iş birliğindeki 22 sivil toplum kuruluşunda iş başı yaptı
- Programı tamamlamadan iş teklifi alma oranı %80
- Programı tamamladıktan sonraki 3 ay içinde yeni işe yerleşme oranı %94
- Gençlerin %60’ı sivil alanda, %40’ı da özel sektörde çalışıyor

İK PROFESYONELLERİNE, PROGRAMA KATILIM FIRSATI
- Gençlere fırsat eşitliği sağlandığında neleri başardıklarını görebiliriz 
- İK profesyonelleri işe alım süreçlerinde sadece okula bakmamalı
- Gençlerin potansiyelini değerlendirebilecek farklı fırsatlar yaratılmalı 
- Katılımcılarımızın arasında İK yöneticilerinin de olması sevindirici 
- Önyargısız, kendi geçtiği yolların zorluğunu bilerek, fırsat eşitliği sağlayacak İK liderleri, yöneticilerinin yetişmesi çok umut verici

RÖPORTAJ:
Seyfettin BAYRAM 
s.bayram@businesslife.com.tr

FOTOĞRAFLAR: M. BURAK BÜRKÜK