BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

TEKNOLOJ� VE �NSANA YAPTI�IMIZ YATIRIMLA FARK YARATMAYA DEVAM EDECE��Z

T�rk sivil havac�l�k tarihinde hava yolu ta��mac�l�� alan�ndaki ilk kad�n CEO olan G�liz �zt�rk'�n liderlik etti�i Pegasus Hava Yollar�'n�n en �nemli iki yat�r�m alan�: Teknoloji ve �nsan. 2023'te filosuna ekleyece�i yeni u�aklar�n da katk�s�yla toplam kapasitesini yakla��k y�zde 20 oran�nda art�rmay� hedefleyen �irket; �zellikle filo d�n��m� stratejisi, teknoloji ve insana yapt�� yat�r�m ve s�rd�r�lebilir havac�l��a verdi�i destekle �n plana ��k�yor.

Havac�l�k sektöründe hava yolu ta��mac�l�� alan�nda Türkiye'de ilk kad�n CEO olman�n heyecan� nas�l?

Ben normalde de i�imi yaparken; röportaj, konferans ya da önemli toplant�lar olsun, hâlâ heyecanla, titizlikle haz�rlan�r�m. O heyecan antrenman yapmak, beyni çal��t�rmak, kendini o ortama adapte etmek için gerekli diye dü�ünüyorum. Bu benim çok eskiden beri devam eden bir huyum, i�imi ciddiye alma biçimim. Bu sebeple heyecan�m her zaman baki olacak. Ama heyecanl� oldu�u kadar omuzlar�n�z�n üzerine büyük yük koyan bir unvan, ciddi bir sorumluluk. Bunun fark�nday�m.

2023 y�l� beklentileri ve yeni dönem yat�r�m planlar�n�z hakk�nda bilgi verebilir misiniz?

Hava yolu i�letmecili�i sektörünün do�as� gere�i, uzun vadeli uçak sipari�leriyle çal��mak gerekiyor. Pegasus olarak, Airbus ile ilk imzas�n� 2012’de att��m�z ve zaman içerisinde eklemelerle revize etti�imiz bir anla�mam�z var. Bu do�rultuda, devam eden toplam 114 uçakl�k sipari�imiz bulunuyor. Hepsi de yak�t tasarrufu sa�layan yeni nesil uçaklardan olu�uyor. Bu sipari�imizin önemli bir k�sm�n� teslim ald�k, 2025’in sonuna kadar yakla��k 45 tane daha planlanm�� teslimat�m�z var. �unun özellikle alt�n� çizmek istiyorum; biz pandemi döneminde dahi sipari�lerimizi iptal etmedik, uçaklar�m�z� teslim ald�k. Bir yandan yeni uçaklar�m�z� teslim al�rken, di�er yandan eski nesil uçaklar�m�z�n filodan ç�k��n� da yönetiyoruz. Sonuç olarak; 2023 y�l� içerisinde filo büyüklü�ümüzün 100 uçak seviyesini geçece�ini, 2025 y�l� sonunda da 120 uçak seviyesini a�aca��n� öngörüyoruz.

2023’te filomuza ekleyece�imiz yeni uçaklar�n da katk�s�yla, toplam kapasitemizi yakla��k yüzde 20 oran�nda art�rmay� hedefliyoruz. Filomuzu yeni nesil uçaklarla geni�letmeye ve gençle�tirmeye, teknoloji ve insana yapt��m�z yat�r�mla fark yaratmaya, sürdürülebilir havac�l�� desteklemeye, kapsay�c�l�k ve çe�itlilik konusuna öncülük etmeye devam edece�iz. “Türkiye’nin dijital hava yolu” olarak, misafir deneyimini odak alan yakla��m�m�zla seyahat deneyimini kolayla�t�racak dijital teknolojiler ve yenilikler sunmay� sürdürece�iz.

Yurt d�� uçu� a��n�zda neler hedefliyorsunuz?

Pegasus Hava Yollar�, 2005 y�l�nda sadece yurt içi uçu�larla ba�lad� bu yolculu�a. �imdi geriye dönüp bakt��m�zda 18 y�l� geride b�rakt��m�z� görüyoruz. Bu süre zarf�nda yurt içi uçu� a��n� geni� bir co�rafyaya ta��d�k ve bugün 36 tane yurt içi noktaya uçuyoruz. Bu konuyu da biraz konu�mak gerekiyor; çünkü asl�nda Türkiye’de iç hat ta��mac�l��, yurt d�� ta��mac�l�� için de çok önemli. Bunun nedeni, sadece bir noktadan di�er noktaya ta��mac�l�k yapmamam�z. �stanbul o kadar do�ru bir lokasyonda ki, biz misafirlerimizi �stanbul üzerinden hem yurt içinde hem de yurt d��nda farkl� noktalara ula�t�r�yoruz. Di�er bir deyi�le ba�lant�l� ta��mac�l�k da yap�yoruz. Ba�lant�l� ta��mac�l��n güçlü ve ba�ar�l� olabilmesi için ayn� zamanda güçlü bir iç hat uçu� a��na ihtiyaç var. Pegasus tam olarak bunu sa�lad�.

Yurt d��nda Avrupa, Orta Do�u, Kuzey Afrika ve Kuzey’de Türkî Cumhuriyetler stratejik olarak büyüyece�imiz alanlar… Bugün Avrupa'da ciddi bir uçu� a��na ve uçu� frekans�na sahibiz. Biz pandemi dönemi de dahil birçok yeni uçu� noktas� açt�k. �imdi yeni uçu� noktalar�m�z�n çal��malar� devam ediyor, önümüzdeki dönemde onlar� da duyuraca��z.

“Türkiye, en h�zl� pandemi ç�k��n� ya�ayan ülkelerden biri oldu”

Peki yeni dönemde havac�l�k sektörü için sinyaller ne diyor?

Havac�l�k tüm dünya için çok önemli bir sektör. Ben asl�nda hava yoluyla seyahati temel ihtiyaçlardan biri olarak görüyorum. Yani insan; yemek-içmek kadar seyahat etmeyi de istiyor. Bunun farkl� sebepleri olabilir. Daha çok turistik seyahatler ve ziyaret amaçl� seyahatler pandemi sonras� çok h�zl� geri döndü. Örne�in; 2,5 y�l süren COVID-19 pandemisi döneminde havac�l�k sektörünün önünü göremedi�i günler oldu, “Acaba hava yoluyla seyahat tekrar eski seviyesine geri dönecek mi?” diye dü�ünülen günler. �lk 3-4 ay filonun tamamen yere indi�i o zorlu günlerden sonra, yani o en kritik dönem atlat�ld�ktan sonra, turistik seyahatlerin daha h�zl� geri dönece�ine emindim ve öyle de oldu. Geçti�imiz yaz turistik seyahatte art�� ya�ad�k ve havac�l��n önü de böylece aç�lm�� oldu.

Türkiye, gelen turiste ve ziyaretçiye ürün-hizmet ve buna ödenen para dengesi olarak bakarsan�z muhte�em bir hizmet ve ürün skalas� sunuyor. Türkiye’de altyap� ve hava yollar� büyüyor. Sabiha Gökçen’in ikinci pistinin May�s ay�nda bitece�ini biliyoruz. Bu �stanbul’a yeni bir kapasite katacak.

Pandemi ç�k��nda birçok ülkeye bakt��m�zda, Türkiye’nin en h�zl� pandemi ç�k��n� ya�ayan ülkelerden biri oldu�unu görüyoruz. Türkiye'ye gelen turist say�s� bu sene 50 milyonu a�t�. Gelecek y�l Turizm Bakanl��m�z�n tahminine göre 60 milyon ve daha üstünü görece�iz. Dolay�s�yla havac�l�k olumsuz bir durumla kar��la�mazsa, eski h�z�na 2023 y�l�nda dönece�ini öngörüyoruz.

Filo hedefiniz hakk�nda neler söylemek istersiniz?

�lk günden beri söyledi�im bir �ey var; en büyük hedefim, �irketimizin ba�ar�s�n� bir üst seviyeye ta��mak. Önümüzdeki 5 y�ll�k dönemde 100+ uçakl�k bir filoyla, Avrupa'n�n yan� s�ra Ortado�u, Afrika, Kafkaslar ve Türkiye'nin kuzeyinden do�usuna, güneyinden bat�s�na yay�lm�� geni� bir yurt d�� uçu� a��na sahip d�� hat ta��y�c�s� olmak.

Havac�l�k sektörü kendi içinde çok hareketli ve dinamik bir sektör. Dinamizmi asl�nda d��ar�daki birçok farkl� durumdan etkilenmesinden kaynaklan�yor. Bir kere çok parametrik bir sektör; çok say�da maliyet kaleminden, yerelde ve globalde gerçekle�en durumlardan olumlu veya olumsuz �ekilde etkileniyor. Biz bugün 96 uçakl�k filomuzla dünyan�n 47 farkl� ülkesinde toplam 126 destinasyona uçan, Türkiye’nin öncü dü�ük maliyetli hava yoluyuz. Benim hedefim de, her geçen gün geni�leyen ve gençle�en filosuyla yepyeni ba�ar�lara imza atacak bir �irketin sürdürülebilir büyümesini mümkün k�lmak.

“Maliyetlerimizi tasarruf gözüyle de�il verimlilik gözüyle bakarak yönetiyoruz”

Filo ba�ta olmak üzere birçok yat�r�m yap�yorsunuz. Buna ra�men fiyat avantaj�n� nas�l koruyorsunuz? Fiyatlar�n yüksek olmas� gerekmez mi?

Hay�r, asl�nda gerekmez; maliyet yönetimi ba�ar�yla uyguland�ktan sonra… Filo tabii ki önemli bir maliyet kalemi ama bir taraftan yak�t da bizim operasyonel maliyetlerimiz içerisinde önemli bir yer tutuyor. Yak�t, toplam maliyetimizin yüzde 40’�n� olu�turuyor. Ama biz i� modelimiz gere�i, maliyetlerimizi tasarruf gözüyle de�il verimlilik gözüyle bakarak yönetiyoruz.

Bu i� modelinin misafire sundu�u �u; bir noktadan di�er noktaya zaman�nda, güvenli ve en uygun ücretle uçmak. Diyelim ki siz de ben de Pegasus’la uçuyoruz. Siz ilave birtak�m hizmetler almak istiyorsan�z, hizmetlerin ek ücretini ödeyerek faydalan�yorsunuz. Bu sayede ben de faydalanmayaca��m bir ürünün ya da hizmetin maliyetini yüklenmemi� oluyorum. �kram, fazla bagaj gibi birçok kaleminiz var. Örne�in; Fast Track ya da Lounge hizmeti olabilir. Bu hizmetlerden hangisini arzu ederseniz hizmet bedelini ödeyerek yararlan�yorsunuz.

Bütün sektörler, pandeminin beraberinde getirdi�i “Etkin Maliyet Yönetimi” ve “Nakit Yönetimi” konular�n�n en kritik iki konu oldu�unu gördü. Havac�l�k sektörü için de bu iki konu oldukça önemli. Pandemi ç�k��nda da özellikle bu enflasyonist bask�lar, talep, resesyon beklentileri; seyahatseverleri dü�ük maliyetli hava yolu i� modeline yönlendiriliyor. Zaman zaman yapt�rd��m�z tüketici ara�t�rmalar�nda ve Z jenerasyonu ara�t�rmalar�nda �unu görüyoruz: Genellikle herkes ilk 3'te bütçesini dü�ünüyor. Tüketici art�k �unun pe�inde: “Ben en ak�ll�ca seçimi nas�l yapabilirim?” Sonuçta hangi hava yolu �irketini seçerse seçsin, tüketici Avrupa’daki bir noktaya ayn� sürede gidiyor.

Türkiye'nin en iyi yönetilen �irketleri ara�t�rmalar�nda ‘Yetenek Yönetimi ve Misafir Deneyimi’ konusunda yer alan Pegasus'un oda��nda ne var?

Pegasus’un oda��nda her zaman “insan” var. Biz yolcular�na “misafir” olarak hitap eden, insana verdi�i de�eri oda��na koyan bir �irketiz. Bu sebeple çal��anlar�m�z ve misafirlerimiz bizim en önemli de�erlerimiz…

�nsan odakl�l�� çal��an için açacak olursak; kapsay�c�l�k, herkesin fikrini kolayca ve hiç çekinmeden ifade edebildi�i, yapt�� i�i, gerekirse ald�� kararlar� da sorgulayan ve böylece ileri ta��may� hedefleyen bir yönetim anlay�� olarak nitelendirebiliriz.

Misafir aç�s�ndan bakacak olursak da; misafirlerimizin hizmete ve ürüne ula��m�n� kolayla�t�rmak, teknolojiyi süreçlerin içerisine en etkin �ekilde dahil etmek, en h�zl� ve en kolay yolla almak istedikleri ürün ve hizmete ula�abilmelerini sa�lamak, A’dan Z’ye tüm seyahat deneyimlerini iyile�tirmekten bahsediyoruz. Fiziksel deneyimi kolayla�t�rmak için de çal��malar gerçekle�tiriyoruz, bununla ilgili de birçok projemiz var. Pandemi döneminde dijital deneyim üzerine de birçok yenilik yapt�k. Örne�in; Pegasus Mobil uygulamas�, iddia ediyorum dünya hava yollar� aras�ndaki en iyi uygulamalardan biri. Çünkü bu uygulama kolay kullan�m sunuyor, arad��n�z birçok bilgiyi içerisinde bar�nd�r�yor, biletinizi alman�n yan� s�ra birçok i�lemi gerçekle�tirebilmenizi sa�l�yor. Yani içerisinde birçok fonksiyonu bar�nd�ran bir uygulama…

“Hiyerar�ik bir bask�yla ba�ar�y� yakalayamazs�n�z”

Gerçekle�tirdi�iniz CEO bulu�malar�nda neler ke�fettiniz?

�irket büyüyor, büyürken yeni arkada�lar kat�yoruz aram�za. Bu arkada�lar�n kimisi tecrübeli ve farkl� sektörlerden gelen arkada�lar oluyor ya da ayn� sektörden. Kimisi de henüz üniversiteden mezun olmu� ve i� hayat�na bizimle ba�lam�� arkada�lar oluyor. CEO bulu�malar�n� gerçekle�tirirken aram�za yeni kat�lan çal��ma arkada�lar�m�z�n �irketimizi yak�ndan tan�malar�n� hedefledim ve dedim ki; en az�ndan �irkete ba�lad�klar� ilk ay içerisinde direkt genel müdürün kendisinden hem sektörümüzü hem �irketimizi dinlesinler. �irketin iklimini anlatay�m ve sonra da onlardan sorular alay�m istedim. Gelen sorularla, yeni ba�layan arkada�lar�n �irketin gelecek dönemlerde neler yapaca��n� duymaya ne kadar hevesli oldu�unu fark ettim. Bu konu çok önemli bizim için.

Arkada�lar�m�z bana özel sorular da soruyor, “��-özel hayat dengenizi nas�l kuruyorsunuz?” gibi… Gerçekle�en bulu�malarda çok s�cak bir ortam yakalan�yor ve gerçekten bir �eyler ö�renmek istiyorlar. Ayr�ca sizi daha yak�ndan tan�d�klar� zaman sadece hiyerar�ik bir yap�da görmeyip, sizinle daha kuvvetli ba� kuruyorlar.

Çal��ma arkada�lar�n�za hiyerar�ik bir bask�yla yakla��rsan�z ba�ar�y� yakalayamazs�n�z. �çsel bir motivasyon olacak, yani insanlar çal��rken “Ben daha iyisini nas�l yapsam?” diye kendi içsel motivasyonunu yükseltebiliyorsa ba�ar�ya ula�abilirsiniz. Sonuçta zaten �irket dedi�imiz nedir ki? �nsanlar�n ta kendisidir. O yüzden gerçekle�tirdi�imiz CEO bulu�malar�ndan çok keyif al�yorum. �imdiye kadar 6 toplant� yapt�k, her birine 20-25 ki�i kat�l�yor. 1-1,5 saatlik bir planlama yap�yoruz, online yapabilmek de bu bulu�malar� kolayla�t�rd� tabii.

�cra Kurulunuzdaki yöneticilerle nas�l bir ekip ruhu yakalad�n�z?

Ben uzun y�llard�r �cra Kurulundaki arkada�lar�mla çal��yorum. Bu göreve gelmeden önce de birlikte çal��yorduk. Birbirimizi iyi tan�yoruz; aram�zda güvene dayal�, sadece do�ru i�i yapmaya yönelik bir ili�ki var. CEO olmamla beraber bu güvene dayal� ili�kimiz güçlenerek devam ediyor. Bunu çok önemli buluyorum. Her �eyin temelinin ve ba�lang�c�n�n güven oldu�unu dü�ünüyorum. Biz her �eyi i� üzerinden konu�uruz, birbirimizi ele�tirsek de bunun arkas�nda ki�isel niyet anlam�nda herhangi bir �ey olmad��n� biliriz. Güvene dayal� ili�kimiz sebebiyle çok desteklerini görüyorum.

Dünyam�z�n gelece�i için daha kritik hale gelen sürdürülebilirli�in ve yine pandemiyle birlikte önemi iyice anla��lan duyarl� ve etkin ileti�imin ajandan�zdaki yeri konusunda neler söylemek istersiniz?

Sürdürülebilirlik konusu tüm dünya için kritik bir ba�l�k. �irketlerin topluma sürdürülebilir fayda sa�lamas�, önce iyi bir yöneti�im yap�s� olu�turmalar�yla mümkün oluyor. Bu sebeple, biz kurumsal yöneti�im alan�nda ulusal ve uluslararas� standartlar ve en iyi uygulama örneklerini gözeterek çal��malar�m�z� biçimlendiriyoruz. Halka arz�m�z� yapt��m�z 2013’ten beri, Borsa �stanbul kurumsal yönetim endeksinde yer al�yoruz ve ba��ms�z derecelendirme notumuz %97.10. Havac�l�k sektöründe en yüksek nota sahibiz. �� modelimizin temel prensiplerinden ödün vermeden, operasyonlar�m�z� ve faaliyetlerimizi sürdürülebilir çevre anlay��yla yönetiyoruz.

�klim de�i�ikli�iyle mücadele bizim için çok önemli bir konu. Bu alanda çal��malar yürütüyoruz. IATA’n�n “2050’ye kadar Net S�f�r Karbon Emisyonu” taahhüdünde bulunan öncü hava yolu �irketleri aras�nda yer ald�k. Bu taahhüdü peki�tirmek amac�yla 2030 y�l� ara dönem hedefimizi de belirledik. Birim yolcu kilometre ba��na (RPK) dü�en uçu� kaynakl� karbon (CO2) emisyonumuzu, 2030 y�l�na kadar 2019 y�l�na k�yasla yüzde 20 azaltmay� hedefliyoruz. Karbon emisyonunun kayna��nda azalt�lmas�na önem veriyoruz. Bu sebeple filonun gençle�tirilmesi, dü�ük emisyonlu uçak modellerinin tercih edilmesi, uçaklarda a��rl�k azaltma çal��malar�, rotalar�n optimize edilmesi gibi operasyonel tedbirlerle sürecin kayna��nda emisyon azaltma çal��malar� gerçekle�tiriyoruz. Destekledi�imiz “2050’ye kadar Net S�f�r Karbon Emisyonu” karar� do�rultusunda, sürdürülebilir havac�l�� desteklemek ad�na var gücümüzle çal��maya devam edece�iz. Ayn� zamanda �irket içerisinde sürdürülebilir havac�l�k iklimini yaratmak için çok say�da çal��ma grubumuz var, arkada�lar�m�z gönüllü olarak kat�l�yor. Toplumsal cinsiyet e�itli�i konusunda da özellikle havac�l��n farkl� birimlerinde cinsiyet dengesini sa�lamak üzere çal��malar�m�z ve hedeflerimiz var.

Duyarl� ve etkin ileti�im konusuna gelince, bu konu benim profesyonel hayat�mda her zaman çok önemsedi�im bir konu olmu�tur. Bu sadece ekip içi ileti�im de�il, bütün payda�larla olan ileti�im için geçerli. Çünkü ne yapt��n�z� �effaf ve do�ru bir �ekilde aktaramad�ktan sonra, kendinizi de do�ru ifade etmi� olamazs�n�z. Biz bu konuda güçlü bir �irketiz, pandemi döneminde dahi iç ve d�� ileti�imimizi sürekli ve etkin bir �ekilde sürdürdük. O dönemde kriz yönetimi yapmak yerine endi�e yönetimi yapt�k. Örnek vermek gerekirse, tüm çal��ma arkada�lar�m�za her ay düzenli olarak o ay neler yapt��m�z� ve gelece�e dair planlar�m�z� aktaran bir CEO mesaj� gönderdik. Pandemi dönemi boyunca misafirlerimizle de ayn� �ekilde sürekli ileti�im halindeydik, uçu� de�i�iklikleri vb. konularda kendileriyle güncel bilgiler payla�t�k.

GÜL�Z ÖZTÜRK TEMPOYU nas�l delege ediyor?
- Yo�unlu�unuzun üstesinden gelmek için i� programlar�n�z� nas�l delege ediyorsunuz, yo�un i� temponuzdan kalan zamanlar�n�z� nas�l de�erlendiriyorsunuz?

Sabahlar� erken kalk�yorum çünkü hakikaten tempolu bir i� hayat�m var. Pegasus'un güçlü bir ekibi ve yönetim kadrosu oldu�u için, herkes kendi sorumluk alan�ndaki konulara hassasiyetle yakla��yor ve zaman yönetimini de ba�ar�yla gerçekle�tiriyor. Dolay�s�yla mikro bir yönetim yapma gere�i duymuyorum, arkada�lar�ma güveniyorum. Ama do�rusunu söylemek gerekirse; ben makro hedefleri ve stratejileri belirleyip gözetirken, gerekti�i zamanlarda detaya inmeyi de severim. Zaman zaman misafir görü�lerine kadar okur, ilgilenirim. Zaman yönetimini genelde haftal�k, ayl�k, üç ayl�k �eklinde planlar ve düzenli takip ederim.

�� tempomdan kalan zaman için ise �unu söyleyebilirim: Tempomdan dolay� bo� zaman�m çok fazla olmuyor ama uzun y�llard�r spor yap�yorum. Ko�uyorum, hatta triathlon’a kat�lm��l��m var. Ayr�ca düzenli pilates ve yürüyü� yap�yorum.

Pegasus’un Kurumsal �leti�im Ajandas�
Ben medyay� bir taraf olarak de�il, i� orta��m�z olarak görüyorum. Biz size bilgiyi ne kadar do�ru, h�zl� ve kapsaml� bir �ekilde aktarabilirsek, sizler de kamuoyuna en do�ru �ekilde yans�tabilirsiniz. Bu nedenle, medya ileti�imini son derece önemli buluyorum ve özellikle zaman ay�r�yorum.

Pegasus’ta Kad�n Yükseli�i
Toplumsal cinsiyet dengesi, çok önem verdi�imiz ve etkin çal��malar yürüttü�ümüz bir konu. �irketimizde pilotluktan üst düzey yöneticili�e kadar her alanda kad�n çal��anlar�m�z�n imzas� bulunuyor ve bundan gurur duyuyoruz. Toplam çal��anlar�m�z�n %35’i, yönetim seviyemizin yüzde 28.1’i ve pilotlar�m�z�n yüzde 7’si kad�n. 2019’da IATA’n�n “2025’te 25” giri�imine imza atarak �irketimiz içerisinde cinsiyet dengesini sa�lama konusunda bir taahhütte bulunduk. Bu kapsamda hedefimizi her çeyrekte gözden geçirmeye devam ediyoruz.