BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

VER� A�IRLIKLI D�J�TAL EKOS�STEM�N YILI: 2019

2030'a kadarki s�re�te ak�ll� ya�am, zeki i� ve �evik ekonomi uygulamalar�n� kapsayan '�nsan-Makine' i� birli�i �a��na ge�ilece�ini �ng�r�l�yor. 5G teknolojisi veri oyununu k�kten de�i�tirecek. Makine ��renimi, �zel ve i� hayat�m�zda s�r�kleyici deneyimler sunacak. Z ku�a�� da i� hayat�n� �ekillendirmeye ba�layacak.

VER�YE BA�LI HIZLI DÖNÜ�ÜM

Günümüz dünyas�nda veriye ba�l� olarak çok h�zl� bir dönü�üm gerçekle�iyor. D��ar�dan bir mü�terinin i�lemi ya da çal��an�n yapt�� i�, yani her süreç veri izi b�rak�yor. �nsan ve makine ortakl��ndaki gelenekselden 10, sade makine taraf�ndan olu�turulan ise 50 kat h�zl� art�yor.

‘AKILLI VER� YÖNET�M�’

Sürekli evrilen veriyi kullanma ve etkile�im içinde olma �eklimizle, i� çevikli�i ve operasyonel verimlili�i iyile�tirecek yeniliklerin say�s� da ço�ald�. Bu ortamda büyük ölçekli �irketlerin bir ad�m önde olmak ve daha iyi hizmet sunabilmek için ‘Ak�ll� Veri Yönetimi’ taleplerini anlamas� çok önemli… 2019’un veri a��rl�kl� dijital ekosistemin y�l� olaca��n� dü�üncesi hâkim. Peki! 2019’a ili�kin beklentiler ne ve tahminler nas�l?

‘MAK�NE ZEKASI B�Z� ��TE DE TAK�P EDECEK!’

Dell EMC Türkiye Genel Müdürü Sinan Dumlu, yapay zeka ve makine ö�renimi teknolojilerini geli�tirmek için yap�lmas� gereken hâlâ çok �ey oldu�u fikrinde. Dumlu, 5G teknolojisinin hayat� h�zland�rmas�ndan Z ku�a��n�n i�ba��na geçmesine kadar farkl� alanlardaki tahminlerini ve öngörülerini s�ralad�.
Otonom sistemler, �irketler yapay zeka ve makine ö�renimini destekleyen dijital altyap�y� in�a ettikçe esas �eklini almaya devam ediyor. ‘SON KULLANICIYA YÖNEL�K

TEKNOLOJ�LER YAYGINLA�ACAK’

Gerçekle�tirdi�iniz etkile�imlerden tercihlerinizi ö�renip buna göre proaktif içerik ve bilgi sunan sanal asistanlar, ak�ll� ev teknolojileri, internete ba�lanan "nesneler" ve otomobiller gibi son kullan�c�ya yönelik teknolojilerle yayg�nla�acak. Sarmalay�c� makine zekas�, art�r�lm�� ve sanal gerçeklikle bulu�arak bize özel ya�am�m�zda sürükleyici deneyimler sunacak. Bizi i�te de takip edecek. Her gün kulland��m�z bilgisayarlar ve cihazlar, al��kanl�klar�m�z� ö�renecek ve uygun zamanda, do�ru uygulamalar� ve hizmetleri kendili�inden açacak. Dil alg�lama ve ses sistemlerindeki geli�meler, makinelerle etkin ileti�im kurulmas�n� sa�layacak. Otomasyon ve robotik dünya, fazlas�n� sunmak üzere h�zl� ve kesintisiz bir araya gelecek.

‘BÜYÜK VER� 44 ZETABAYTA ULA�ACAK’

�irketler y�llard�r büyük veri depoluyor. 2020’ye dek bu hacmin 44 trilyon gigabayta, yani 44 Zetabayta ula�mas� bekleniyor. K�sa bir sürede dijital dönü�ümün de �ekillenmesiyle bunlardan anlaml� sonuçlar elde edilecek. �novasyonlar ve verimli i� süreçlerini yönlendiren öngörülerle verilerin de�eri yükseldikçe teknoloji sektörü, yat�r�m� tetikleyecek.

5G �LE UÇU�A GEÇ�N!

�lk 5G cihazlar�n, h�z ve eri�ilebilirlikte veri oyununu kökten de�i�tirmeyi vaat eden, gelecek nesil �ebekeyle birlikte bu y�l piyasaya sunulmas� planlan�yor. Dü�ük gecikmeli ve yüksek bant geni�li�ine sahip �ebekeler çok say�da ba�lant�l� nesne, araç ve sistem demektir. Bu, uç nokta cihazlarda muazzam ölçüde yapay zeka, makine ö�renimi ve bilgi i�lem anlam�n� ta��yor. Uç nokta veri merkezleri çok geçmeden caddelerimizi kaplayacak. Kendi soka��n�zda o andaki öngörüler için yeni "ak�ll�" f�rsatlar ortaya ç�kacak.

‘OYUNUN KURALLARI KÖKTEN DE��ECEK’

�ehirler ve kasabalar hiç olmad�� kadar ba�lant�l� hale gelecek ve bu da 2030’da gerçekle�ece�ini tahmin etti�imiz, ak�ll� �ehirleri ve dijital altyap�y� sa�layacak. Bu �ekilde, sahada üretilen veri ve bilgilerin hemen i�leme al�nabilmesi, gerçek zamanl� analiz edilip (bir buluta gidip geri gelmek zorunda kalmakla k�yasland��nda) ihtiyac� olanlarla an�nda payla��labilmesi, sa�l�k hizmetleri ve üretim gibi endüstriler için oyunun kurallar�n� kökten de�i�tirecek.

GENEL VE ÖZEL BULUT TARTI�MASI B�T�YOR

Kurulu�lar i�leme ald�klar� tüm farkl� veri türlerini etkili yönetmeleri gerekti�ini fark ettikleri için genel ve özel bulut tart��mas� hararetini yitirmeyi sürdürecek. Bir IDC anketi, kat�l�mc�lar�n %80'inden fazlas�n�n verileri kurum içi özel bulutlara geri gönderdi�ini gösteriyor. Genel bulutun büyümesine kar��n özel buluta geri dönü� e�ilimi devam edecek.

Y KU�A�I KENARA ÇEK�L�N; Z ��BA�I YAPACAK!

Y ku�a��, 2019’da çal��ma ya�am�na ad�m atmas� beklenen Z nesline (1995'ten sonra do�anlar) yer açmak zorunda kalacak. Bu da, 5 farkl� jenerasyonu kapsayan, her geçen gün çe�itlenen i� gücü ortaya ç�karacak. Z’lerin birço�u yaz�l�m geli�tirme ve kod yazmayla ilgili temel bilgileri zaten biliyor. Çal��ma deneyimlerinde her zaman en iyi teknolojiyi kullanmay� bekleyecek. �� yeri için yeni bir evrimi ate�leyecek. Teknoloji okuryazarl�� ile eski nesil çal��anlar�n yeni becerileri i� yerinde ö�renmeleri için çokça f�rsat olu�turacak. ‘Art�r�lm��’ ve ‘Sanal Gerçeklik’ s�radan hale gelecek. Ya�lanan bir i� gücü genelindeki yetenek uçurumlar�n� kapat�rken, Z ku�a��na talep ettikleri h�z� ve verimlili�i sunacak.

ÇEVRE DOSTU YAKLA�IMLAR...

Sürdürülebilir bir �irket yönetmenin birçok avantaj� oldu�una inanan kurulu�lar, geri dönü�üm ve kapal� döngü uygulamalar�ndaki yenilikler arac�l��yla at�klar�, i� modellerinden ç�karman�n yollar�n� arayacak. Dell olarak biz, okyanusa at�lan plastikleri, ambalajlara ve dizel jeneratörlerinin egzoz dumanlar�ndaki isi, kutular�n üzerine yazmak için kullan�lan mürekkebe çevirme projemizi örnek için payla��yoruz.

‘ALI�KANLIKLARIMIZI UNUTACA�IZ’

Blockchain, kaynak kullan�m�nda güven ve emniyeti sa�lamayla e�de�er, süreçteki ürünler ve hizmetlerle ilgili bilgileri ve verileri korumada da önemli bir rol oynayacak. 5G, yapay zeka ve makine ö�renimindeki yeniliklerin yan� s�ra bulut ve blok zinciriyle ilgili geli�melerin tam gaz ilerledi�i �u günlerde teknoloji en iyi dönemini ya��yor. Verilerin gücünü daha önce hayâl dahi edilmemi� �ekillerde aç��a ç�kararak i� ya�am�m�z� ve gündelik al��kanl�klar�m�z� kökünden de�i�tirece�iz.

1- Çoklu bulut kullan�m� ve bundan faydalan�lmas� artacak.

2- 2019’da flash bellek arz�nda azalmayla birlikte fiyatlar artacak.

3- ‘Kestirimsel Analitik’ ana ak�m ve yayg�n hale gelecek.

4- “Çok yönlü” (ya da genelci) rol BT organizasyonlar�n�n büyük ço�unlu�u için yeni i�letim modeli haline gelecek.

5- �lk 5G a�lar�n�n gel mesi distribütörler ve �ifreleme hizmeti sa�lay�c�lar�n�n (CSP) yüksek hacimli verilerinin toplanmas�, yönetilmesi, depolanmas� ve i�lenmesine yard�mc� olacak yeni f�rsatlar olu�turacak.

‘2019 TEKNOLOJ�N�N YILI... AVRUPA, GIGABIT TOPLUMU’NA DÖNÜ�ECEK’
VEEAM Ürün Stratejisi Ba�kan Yard�mc�s� Dave Russel, 2019'da, karar vericilerin bilmesi gereken EMEA pazar�na yönelik 5 önemli trendi aç�klad�.

1- ‘TEKNOLOJ�YE BA�LILI�IN ‘BULUT’U TET�KLEMES� KAÇINILMAZ’
McKinsey & Company’nin bir raporu 2005’ten bu yana Asya’ya do�ru olan veri ak��n�n en az�ndan 45 kat artt��n� göz önüne seriyor. Kuzey Amerika ve Avrupa gibi kilit bölgelerden gelen veri, h�zl� bir �ekilde s�ras�yla 1.000’den 5 bin Gbps’e, 5 binden 20 bin Gbps’e yükseldi. 2005’teyse bu say�lar 100-500 Gbps ve 50 Gbps’in alt�ndayd�. �irketlerin yurtd��nda daha fazla operasyonlar�n�n olmas� ve teknolojiye ba�l�l�k hiç olmad�� kadar artarken, çoklu bulut kullan�m�n�n artmas� da kaç�n�lmazd�. IDC, mü�terilerin 2021’de bulut bili�im ve ilgili hizmetlere 2016’da yap�lan�n iki kat�ndan fazla, yani yakla��k 554 milyar dolar harcayaca��n� öngörüyor. �irket içindeki veri ve uygulamalar�n modas� geçmeyecek ama, verinizin yay�l�m modelleri SaaS, IaaS, yönetilen ve özel bulutlar�n artan �ekilde birbirinin içine geçmesiyle geni�leyecek. Zamanla daha fazla i� yükü �irket d��nda bulunacak. Ama bu dönü�üm y�llar içinde gerçekle�ecek ve inan�yoruz ki bu gerçeklik için bugünden kendimizi haz�r tutmam�z çok önemli.

2- KOPYA VER� YÖNET�M� YETK�NL��YLE DAHA �Y� ��…

Gartner’�n raporuna göre; 2019 ortas�nda flash bellek arz� küçülecek. Çin’in bellek üretiminin artmas�na ba�l� olarak fiyatlar�n sonradan sabitlenmesi bekleniyor. Daha fazla tedarik ve iyile�tirilmi� fiyatland�rma, genellikle en son 14 günlük yedekleme ve ço�altma verisine ev sahipli�i yapan operasyonel kurtarma alan�nda fla� kurulumunun çok kullan�lmas�na neden olacak. Daha büyük fla� kapasitesi, yedeklenmi� makine görüntüleri (veya Kopya Veri Yönetimi) anl�k montajlanarak geni� kullan�m�na yol açt�. Kopya veri yönetimi yetkinli�i sunan sistemler, iyi i� sonuçlar�n�n yan�nda eri�ilebilirli�in de ötesinde de�er sa�layacak. Bundan ve yedeklemeden yararlanmaya yönelik örnekler DevOps, DevSecOps ve DevTest, yamalama testini, analiti�ini ve raporlamay� içeriyor.

3- ‘��LETMELER �MZA VE PARMAK �ZLER�N� KULLANACAK’

‘Kestirimsel Analitik’ pazar 2022’de 12.41 milyar dolara ula�acak. Bu da %22.1’lik y�ll�k bile�ik büyümeyle 2017’nin %272 üstünde. APAC bölgesi en yüksek oran� yakalayacak. Kestirimsel Analitik, ‘Telemetri verisini temel al�yor. Gerçekte Makine Ö�renimi’nin (ML) etkin oldu�u rehberlik ve önerilen ana ak�m, yay�lmas� en muhtemel kategorilerden. ‘Makine Ö�renimi’ öngörüleri yeni de�il. Ancak i�letmelerin kurdu�unuz ve sorumlu oldu�unuz altyap�lar�ndan daha çok faydalanmalar� için örnek yap�land�rmalar� ve kurallar�n� da içeren imza ve parmak izlerini kullanmaya ba�lad�klar�n� görece�iz. ‘Kestirimsel Analitik’ ya da ‘Tan�lay�c�’ kesintisiz çal��an operasyonlar� gerçekle�tirmemize yard�mc� olurken sistemlerin en iyi �ekilde i�lemesi için uygulanan yönetimsel yükü de azaltacak. BT organizasyonlar�n�n giderek daha fazla veri ve s�k� hizmet seviyesi hedeflerine sahip çe�itli bir çevreyi yönetmesi gerekti�inden bu yetkinlik, hayati önem ta��makta. ‘Kestirimsel Analitik’ ana ak�m haline geldikçe SLA’ler (Hizmet Seviyesi Anla�malar�) ve SLO’lar (Hizmet Seviyesi Hedefleri) art�yor. ��letmelerin SLE’leri (Hizmet Seviyesi Beklentileri) ise yükseliyor. Bu da daha fazla yard�ma ve i�letmenin bekledi�ini sa�lamaya yaracak geni� istihbarat demek.

4- ‘D�J�TAL�N GELECE�� HÂLÂ ANALOG: �NSAN’

�lk iki trend teknoloji odakl�yken dijitalin gelece�i hâlâ analog: �nsan. Yeni, çökmekte olan kurumlar için altyap� ve aç�k bulut+SaaS ile birle�en yetenek k�s�t�, çok çe�itli disiplinlerde arka plana sahip daha kapsaml� teknisyenlere ve giderek daha büyük bir i�letme bilincine de yol aç�yor. Örne�in, Singapur’daki BT istihdam pazar� yüksek seviyelerde i�e al�mlara devam ediyor. Standartizasyon, yönetim ve otomasyon, h�za katk� yap�yor. Yetenekli sistemler, yöneticilerin derin bir uzmanl�ktan ziyade yatay bir görünüm almas�na izin veriyor. Uzmanla�ma elbette önemini kaybetmeyecek ancak, BT i� sonuçlar�n�n temel bir hal almas�yla, BT yeteneklerinin de geni� i� alanlar�n� anlamas� ve birçok BT’ye katma de�er sa�lamas� gerek. Bu trendlerin 2019’da statükoyu zorlad��n� görsek bile dünyan�n her kö�esindeki �irketler için daima ak�lda kalacak iki ana etmen var.

a- Eskiden kalma yedekleme yakla��mlar� ve çözümlerinden kaynaklanan hayâl k�r�kl�klar�.
b- 3 C’nin (Cost/Maliyet, Complexity/Karma��kl�k ve Capability/ Yetenek) sorunlar�.

‘�� DÜNYASININ GELECE�� AKILLI MAK�NELERDE’

a- Pazar�n ilk 3 �irketi 2019’da da pay�n� kaybedecek ki en büyük sa�lay�c�, son 10 y�ld�r sürekli dü�ü�te. �irketler giderek artan oranda eski çözüm/ürün sa�lay�c�lardan uzakla��yor. Veriyle yönetilen ça�da ba�ar�l� olmak için gereken becerileri sunan çok daha çevik, dinamik ve farkl�la�an tedarikçileri tercih ediyor. Cognizant’in raporuna göre; APAC bölgesindeki �irket yöneticilerinin %82’si i� dünyas�n�n gelece�inin ak�ll� makineler oldu�una inan�yor.

b- 3 C, veri merkezlerindeki çal��anlar�n, di�er tedarikçilerin sundu�u hizmetlerden memnun olmama sebebi. Bir sanal makine görüntüsüne yedekleme ve kurtarma h�z� ya da an�nda destek �eklinde kendini gösteren haddinden fazla harcamalar, gereksiz karma�a ve yetenek eksikli�i. Bu 3 temel kriter, kurumlar�n çözümlerini art�rmalar� ya da tamamen de�i�tirmeleri gerekti�inin ard�nda yatan neden.

5-‘5 G C�HAZLAR, ��LETMELERCE HIZLA BEN�MSENECEK’

2019’un ilk aylar�nda ABD’deki CES ve Barcelona’daki MWC’de ilk 5G özellikli cihazlar�n pazara sunuldu�una �ahit olaca��z. 5G’nin makineden makineye ileti�imde ve IoT (Nesnelerin �nterneti) teknolojisinde i�letmelerce h�zla benimsenece�ine inan�yorum. Tüketici mobil a�lar�n�n h�zlar� muhtemelen ço�umuzun ihtiyac�ndan fazla olan bir noktaya ula�t�.

5G �LE YEN� C�RO FIRSATLARI…

2019, tam anlam�yla standart hale getirilecek ve test edilecek teknolojinin y�l� olacak. Gelecekte ç�kacak teknolojilere de uygun olarak tasarlanacak cihazlara çok daha fazla rastlanacak ve Avrupa bir Gigabit Toplumu’na dönü�ecek. Tedarikçiler ve bulut hizmet sa�lay�c�lar� için heyecan, 5G ya da onu destekleyen altyap�lardan yararlanan yeni ciro f�rsatlar�n�n gelmesiyle artacak. Yüksek hacimlerdeki verinin gerçek zamanl�, daha h�zl� i�lenmesi, yeni donan�m ve cihaz ihtiyaçlar� ve veri yönetimi için yeni uygulama f�rsatlar� sunacak. Edge bili�imi çevresinde dönen konu�malar�n da basitle�mesine yard�mc� olacak.

5 YILDIR L�DERL�� K�MSEYE KAPTIRMAYAN ��FRE: 123456

Antivirüs ve internet güvenli�i kurulu�u ESET, neredeyse her güvenlik önerisinde �ifre ve parolalar�n güçlü düzenlenmesini öneriyor. Ancak bilgisayar kullan�c�lar�n�n bu konudaki karnesi iyi görünmüyor. ESET, 2018?in en kötü �ifrelerini duyurdu.

Güçlü �ifreler, siber güvenlikte en temel korunma önlemlerinin ba��nda geliyor. Parola güvenlik �irketi SplashData’n�n yay�mlad�� ve ESET’in de her y�l mercek alt�na ald�� “En s�k kullan�lan, en kötü �ifreler“ s�ralamas�nda genel görünüm hiç de rahatlat�c� de�il.

ÇILGINCA B�R PAROLA: PASSWORD

Küresel seçimlerden yola ç�k�larak haz�rlanan listede ilk s�rada “123456“ yer al�yor. Bunu bir ba�ka ç�lg�nca seçim olan “password” takip ediyor. Asl�na bak�l�rsa bu ikili, 5 y�ldan beri ilk iki s�ray� kimseye kapt�rmayarak yayg�n parolalar aras�ndaki en vazgeçilmez tercihler olarak göze çarp�yor. Sonraki 5 s�ra ise say�lar�n kolayca tahmin edilebilmesine ve hat�rlanabilmesine dayan�yor.

GÜRCAN �EN: HIZLA DE��T�R�N ESET

Türkiye �stanbul Teknik Müdürü Gürcan �en, “Parolan�z bu en yayg�n tercihler aras�nda yer al�yorsa, bunu h�zla de�i�tirmenizi öneriyoruz“ diyor ve ekliyor: “Bu �ifreler çok kolay tahmin edilebilir durumda, dolay�s�yla en temel savunma refleksinden bile yoksun durumdas�n�z.”

TOPLUMUN %10’UNDA YANLI� SEÇ�M

SplashData, toplumun neredeyse %10'unun “bu y�l�n listesindeki en kötü �ifrelerden en az birini kulland��n�” öngörüyor. Ayr�ca neredeyse %3'ü en yayg�n zay�f parola olan “123456"y� ye�liyor. Bu y�lki s�ralama, ço�unlukla Kuzey Amerika ve Bat� Avrupa'da bilgisayar kullan�c�lar�nca s�zd�r�lan 5 milyondan fazla �ifreyi temel al�yor.

��TE EN KÖTÜ 20 ��FRE:

1. 123456, 2. password, 3. 123456789, 4. 12345678, 5. 12345, 6. 1111, 7. 1234567, 8. sunshine, 9. qwerty, 10. iloveyou, 11. princess, 12. admin, 13. welcome, 14. 6666, 15. abc123, 16. football, 17. 123123, 18. monkey, 19. 654321, 20. !@#$%^&*