Futbol ve iþ dünyasýnýn markalaþma hatalarý ayný karakterde

• 1.01.2018
• 2842
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Güven BORÇA

Ýþ dünyasýnýn da, futbol takýmý ve yöneticilerimizin de düþtüðü markalaþma hatalarý ayný karakterde... Kýsa vadeli taktik düþünme fizibilite ve bilimsellikten uzak olma...

Elli yýldan fazladýr düzenli futbol izlerim. Eskiþehir taraftarý, Beþiktaþ sempatizanýyým ama en büyük keyfi milli veya kulüp takýmlarýmýzýn global baþarýlarýnda yaþarým. Bu topraklardan dünya markasý çýkar mý? Kitabýnýn yazarý olarak da, futbolun böyle sevildiði bir ülkede, artan gelire, nüfusa ve geliþen teknolojik imkanlara raðmen futbolumuzun küresel alanda bir adým daha ileri gidemeyiþine hayýflanýr dururum. Ýþ ve futbol dünyamýz arasýndaki paralelliklere kafa yorar, kendimce çözümler ararým. 

NEREDE HATAYA DÜÞÜLÜYOR? 
Danýþman olarak vardýðým sonuç þudur ki; büyük gruplarý ve bazý istisnalarý bir kenara koyarsak Türk iþ insaný ortalamada kýsa vadeli, yani taktik seviyede düþünür. Uzun vadeli hedefler koymak, bunlara uygun stratejiler geliþtirmek, ölçüp biçmek, fizibilite yapmak ve sonuçlarý bilimsel olarak deðerlendirmek bizim iþ pratiðimizde yoktur. Çoðunluk nakit akýþýný düzenleyip günü kurtarmak, arada kenara para koyup gayrimenkule yatýrým yapmak, teþvik-af kovalamak ve siyasetle yakýn iliþkiler kurmak peþindedir. Futbol kulüplerimiz de bu seviyededir. Yöneticilerde uzun vadeli düþünce, stratejik davranma, ölçme biçme, çaðdaþ pazarlamadan yararlanma alýþkanlýðý yoktur. Daha doðrusu bunlarý bilmezler. Bilenleri de aralarýna sokmazlar çünkü nitelikli insanlar futbol dünyasýna girip fark yaratýrsa þu an yöneticiyim diye kasýlanlar taca çýkacaklarýný bilirler. 

FUTBOLDAKÝ BAÞARI VE ÝÞ DÜNYASINA BÝR MODELLEME 
Türk sanayicisi taklitçidir. Piyasaya yeni adetler getiremez, risk alamaz. Türk futbol yöneticisi de Avrupa’nýn emeklilerini transfer etmek dýþýnda pek bir þey yapmaz. Ýþler sýkýntýya girdiðinde  sanayicimizin yaptýðý yeni ürünler çýkarmaktýr, yöneticimizin de transfer. Ürün, ürün, ürün, transfer, transfer, transfer… Bu þekilde günü kurtarýrlar. Halbuki futbol tarihindeki baþarý örneklerinin neredeyse tamamýnda istikrarlý-motive bir kadro devamlýlýðý görülür. Bizde Milne veya Derwall dönemleri bu gerçeði net olarak ortaya koyar ama bu iþler baþka bir yönetim becerisidir, sabýr ve strateji gerektirir. Halbuki yeni ürün çýkarmak veya flaþ transfer yapmak en kolayýdýr.  Ülkemizin þekerleme üreticilerinin yüz çeþit ürün ile yaptýðý ciroyu yabancýlar beþ çeþit ile gerçekleþtirir. Gidin bakýn Karamanlý bisküvicilerin ürün portföylerine ve Nielsen SKU verimlilik analizlerine. Türk sanayicisi daðýtým kanalýný yönlendiremez. Ýçeride veya dýþarýda önceliði iyi bir bayi bulmaktýr. Sonra da o bayiye teslim olur. Bayi ne isterse onu yapar. Bu da genellikle bir sürü ürün ve marka çýkarmak þeklinde olur. Ortalýk çöplüðe döner ve buradan uzun soluklu bir baþarý çýkmaz. Futbol takýmlarýmýzýn da temel önceliði iyi bir teknik direktör bulmaktýr. Dünyanýn neredeyse bütün ünlü teknik direktörleri bize gelip gitmiþ, çoðu “futboldan anlamadýðý” için gönderilmiþtir. Ýçeride de kalbur üstü yerel teknik direktörler dünya piyasalarýndaki deðerlerinin çok üzerinde paralara iyi iþler bulurlar.

SÝZÝ NE MARKA YAPAR? 
Fatih Terim çarpýcý bir örnektir. Fatih hoca bence çok iyi bir teknik direktördür. Eldeki imkanlarla en iyi kadroyu kurup en iyi þekilde motive eder. Ama nihayetinde teknik adamdýr (coach) ve bizim esas sýkýntýmýz kendisinin ülkede “imparator” muamelesi görmesidir. Bu tavýr, yurt dýþý markalaþma stratejisini tamamen bayi üzerine kuran sanayicimizin yaptýðýyla aynýdýr. Bayi sizi dünya markasý yapamaz. Fatih hoca da Türk futbolunu kurtaramaz. Bizde futbolun neredeyse bütün aktörleri sadece kýsa vadeli nakit akýþý üzerine kurarlar planlarýný. Transferler, komisyonlar, primler vs. Kimsenin uzun vadeli bir vizyonu yoktur. Kimsenin global bir hedefi yoktur. Yurt dýþýnda baþarý kazanmýþ Türk futbolcularýnýn sayýsý iki elin parmaklarýný geçmez. 
Futbol takýmlarýmýzdan bir taraftar araþtýrmasý yapan ve buradan bir pazarlama stratejisi geliþtirip uygulayan duymadým. Profesyonelce özgün söylemler, cýngýllar, görsel malzemeler, pazarlama planlarý geliþtiren yok gibidir. Hepsi tribünde “lay lay lay lay lay lay lay, ooooo …….” diye tanýtýrlar kendilerini. Farklýlaþamazlar.   

STADI FANATÝKLERE BIRAKMA, HAKEME SAHÝP ÇIK 
Ülkemizde geliþen statlara raðmen futbol seyircisi azalmaktadýr. Aynen artan OSB’lere raðmen gerileyen iþler gibi çünkü bizim bildiðimiz tek þey tesis yapmaktýr. Üstüne Passolig gibi tezgahlar kurarýz ve ortalama seyirciyi stattan uzak tutup, zaten ne yapsan stada gelecek fanatiklere ortamý iyice býrakýrýz. Sonra ne olur? Stadý yapýp teknik ekibi ve kadroyu kuran yönetimlerin tek bir oyun alanlarý kalýr;  hakemler. Suçlu bulunmuþtur. Futbolumuzun gerilemesinin, küresel baþarýlar gösterememesinin  müsebbibi hakemlerdir. Çocuklarýmýzýn emeklerini çalmaktadýrlar. Ýþin kötüsü, bu küçük hesaplarýn, taktik bakýþýn futbol ortamýna iyice hakim olmasýdýr. Son yýllarda  daha az sayýda maça gidiyorum çünkü tribünlerin eski tadý yok. Seyircinin esas iþi hakemi etki altýnda býrakmak, yönlendirmek ve baðýrýp çaðýrmak oldu. Yetmiþlerin Eskiþehir’inde tribünlerde -tabii ki hakem ile de uðraþýrdýk ama- inanýn þimdikinin kaç katý teknik, taktik, kadro konuþurduk. Artýk baðýrýp çaðýrýp hakeme küfretmek dýþýnda bir þey kalmadý gibi. 

CÜNEYT ÇAKIR ÖRNEÐÝ BÝZE NE ANLATIYOR... 
Bu tavrýn en çarpýcý örneði de Cüneyt Çakýr’dýr. Kendisi bu topraklardan çýkýp küresel baþarý kazanmýþ nadir insanlarýmýzdandýr. Yurt dýþýnda çok zor maçlarý baþarýyla yönettiðini gördükçe sosyal medyada övüyorum ve sonra bir sürü eleþtiri alýyorum “abi Karabük maçýnda vermediði korneri unutma” þeklinde. Sosyal medyada hakemlere hakaretten geçilmez. Son 2-2’lik Fenerbahçe maçýnda Aziz baþkan hakeme giydirdi ve üstüne ceza aldý ama ayný anda GS taraftarlarý “Fener hakemin desteðiyle bir puaný kurtardý” diye yazdý. Kimseye yaranamadý hakem. Tabi geçmiþte büyük hakem rezaletleri yaþandý ülkede ve bundan da en çok biz Anadolu takýmlarý zarar gördük ama artýk yeni bir sayfa açmak lazým. Böyle gitmez. Özetle; þirketime müdür yapmayacaðým yöneticiler, yurt dýþýnda hiçbir takýmý çalýþtýramayacak teknik direktörler ve oralarda oynayamamýþ eski futbolcular kahramanlýk taslarken global baþarýsý tescilli neredeyse tek futbol insanýmýz Cüneyt hoca ile uðraþýlacak. Yok kardeþim, almayým ben. Bu kafayla bir arpa boyu yol alýnmaz.