BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

DURGUNLU�U DE�ERE ÇEV�RMEK �Ç�N BÜYÜK FIRSATLAR VAR

25.01.2019
2469
facede

�� d�nyas�n� �zen b�y�medeki yava�lama, bilan�olar�n da k��lmesi anlam�n� ta��yor. Asl�nda bu; �lkeye ve �irketlere, h�zl� ko�tu�umuz d�nemde ortaya ��kan baz� ar�zalar� tamir etmek ve durgunlu�u de�ere �evirmek i�in b�y�k f�rsat sunuyor. T�rk i� d�nyas�n�n babalar� yani mevcut jenerasyonun bir �st� ise sadece mal ve hizmet �retmeye kafay� takm��, ��z�me de�il.

F�rt�na dünyan�n tamam�na geliyor, sadece Türkiye’ye de�il. Yapacak bir �ey yok! Ancak büyümeyi kaliteli k�larak, kalk�nmay� gerçekle�tirerek ve nüfusu kaliteli hale getirerek bir yere varabiliriz. Milli geliri art�rman�n çok ehemmiyeti yok. Nüfusu ve ekonomik rakamlar� büyüterek bir yere varamay�z. Çok fazla de�il, de�erli ürün üretmeliyiz.

‘ÖZEL SEKTÖR S�YASET�N KARAR ALMA TARZINI BEN�MSEMEL�’

Özel sektör gerçekler üzerine çal��r; fakat siyasette konu öyle de�il. Çünkü vatanda� gerçekleri duymak istemez, ho�a gideceklerin söylenmesinden yanad�r. Siyasetteki merkezile�me i� dünyas�na yaramaz. Tam tersine network �eklinde çal��lan, hiyerar�iden vazgeçilen ve e�itimlerin yükseltilip inisiyatif ve sorumluluk verilen tarza bürünülmeli.

‘ÇÖZÜM DE��L, MAL VE H�ZMET ÜRET�L�YOR!’

Türkiye de büyük firmalar var; ancak veliahtlar�n�n en büyük hayâli futbol tak�m� yönetmek gibi bir �ey! Yani kendi holdinginden daha büyük �irket de�il. Bu aileler çarp�c� s�ra d�� bir i� yapmam��; ama çok ciddi te�vik, devlet yard�m� al�p bunlar� do�ru yerlerde kullanmam��. Rekabete maruz kald�klar� için fiyat k�rmaktan ba�ka çareleri yok. Buna gerek kalmaz; fakat Türk i� dünyas�n�n babalar� yani mevcut jenerasyonun bir üstü, sadece mal ve hizmet üretmeye kafay� takm��, çözüme de�il. Fabrikasyon i�levinin mal�n fiyat�ndaki önemi art�k %11.

‘BÜYÜMEDEK� YAVA�LAMA, B�LANÇOLARIN KÜÇÜLMES� DEMEK’

Yeni Ekonomik Plan (YEP) hedefleri, asl�nda kan ve gözya�� vaat ediyor. �� dünyas�n� üzen büyümedeki yava�lama, bilançolar�n da küçülmesi anlam�n� ta��yor. Asl�nda bu, ülkeye ve �irketlere, h�zl� ko�tu�umuz dönemde ortaya ç�kan; ancak me�guliyetlerden dolay� dönüp bakamad��m�z baz� ar�zalar� tamir etmek ve durgunlu�u de�ere çevirmek için büyük f�rsat sunuyor. ��sizli�in %9.5’ten a�a��ya inmeyece�ini, ithalat�m�z�n dü�mesiyle cari aç��n %50’ye ula�aca��n� görüyoruz. Dolay�s�yla enerji fiyatlar� oldu�u yerde say�yor hatta geriye geliyor. Döviz kurlar�n�n ani yükseli�i ancak diplomatik siyasi çerçevede olur.

‘��S�ZL��N YÜZDE 13’E ÇIKACA�INI TAHM�N ED�YORUM’

Ekonomi yava�larken vergi gelirini milli gelirin ciddi pay� kadar art�rmak mümkün gözükmüyor. Kamunun tasarruf etmeye niyeti yok. Harcamaya devam edecek, çünkü istihdamda ciddi s�k�nt� var. Ben 2019’da i�sizli�in %13’e ç�kaca��n� tahmin ediyorum ki bu da normal. �n�aat sektörü çok ciddi kay�t d�� istihdam sa�l�yor ki TÜ�K’in bunu yak�ndan takip etti�ini dü�ünmüyorum. �n�aat yava�lad�� için %13 rakam�na ula�abiliriz.

‘VENEZUELA DE��L�Z; AMA ARJANT�N KIVAMINDAYIZ’

407 mal�n 261’inde fiyat yükseldi, 110’unda dü�tü. 37’si oldu�u yerde saym��. Bu 110 mal do�rudan çarpan� yüksek olanlar. �u an Venezuela de�iliz; ama Arjantin k�vam�nday�z. Meseleyi kabul edersek çözümüne geçebiliriz. Merkez Bankas� 149 firmaya anket yolluyor. Özel sektör “Bir y�l sonra enflasyon %16.5, iki y�l sonra 12.4’e dü�er” demi�. Bir inanç var. Rapor gösteriyor ki 2020’de enflasyonda %10’un alt�na dü�ebiliriz. Türk insan� enflasyon oranlar�na al��madan dü�ürmek için hamle yap�lmas� laz�m.

‘VATANDA� TALEPTEN KEND�N� ALIKOYUYOR’

Türkiye’nin negatif büyüme ihtimali var. 4. çeyrekte iyi �eyler olmayacak. Kendinizi haz�rlay�n. Büyüme rakamlar�nda 3. çeyrekte stok erimesi ciddi �ekilde var. Ekim 2018’de sanayi üretim endeksi Türkiye’de ciddi yava�laman�n e�i�inde. F�rt�nan�n içine girilmeye ba�land�. Bunu bekliyorduk. Perakende sat�� endeksi sert dü�ü� ya�am��. Gösteriyor ki vatanda� da talep etmekten kendini al�koyuyor. Türk insan�n�n en büyük motivasyonu sat�n almak. Bunda dü�ü� var.

‘TARIMIN EN BA�TAN ELE ALINMASI LAZIM’

Tar�m�n ekonomideki pay� dü�tü. Bu böyle olmamal�. Bizdeki s�k�nt�; “Millet nas�l yapm��?” diye sormuyoruz. Onu sormal�y�z. “Neden olmuyor?”, kibirli bir ifade. Tar�m�n en ba�tan ele al�nmas� laz�m. Tar�mdaki problem sadece üretmemek de�il. Üretti�imizle ilgili fiyat politikalar�n� olu�turam�yoruz. Bunda bir tuhafl�k var. Dünyada g�da fiyatlar� yükselirken bizde dü�üyor.

‘KAYIT DI�I �ST�HDAMDA YO�UNLUK’

Kay�t d�� istihdam�n çok yo�un halde ya�anaca�� bir devreye girildi. Yar� zamanl�, hatta k�sa vadeli çal��ma durumlar� ya�anacak. ��sizlik biraz daha yukar� ç�kacak. Asgari ücretin alt�nda çal��mak isteyen çok ki�i olacak.

‘ARAMIZDAN AYRILAN DOSTLARIMIZ OLACAK’

Ekonomideki f�rt�nadan dolay� bu y�l (2019) içinde baz� firmalar, ticari faaliyetlerini sürdüremez noktaya gelece�ini öngörüyor. Bu süreçte borç vermeyin, ta��ma suyla de�irmen dönmez. O i�letmeleri çal��t�rabilece�inize inan�yorsan�z sat�n al�n ya da ortak olun. O i�letmeyi devreden ba�ka bir �ekilde geri dönecektir.

‘ÇALI�ANLARA SORUMLULUK VER�LMEL�’

Siyasiler gerçekleri sevmez, ho�a giden �eyler duymak ister. �� dünyas� hiyerar�iden vazgeçen çal��anlara sorumluluk veren bir yap�ya dönmeli. Ba�ar�s�zl�k yöneticilerin kendi etraf�nda olu�turdu�u oligar�inin yanl�� yönlendirmesinden kaynaklan�yor. Gelelim FED'in faiz art�� karar�na. Kaynak daha pahal� hale gelecek ve bu, Türkiye için risk anlam�na geliyor. Tasarruf aç�� olan ve geli�en ülkelerin cazibe kazanarak sermaye çekebilmesi için yap�sal reformlar zorunluluk…