PANDEMÝ GERÇEÐÝNDE POLÝTÝK HAKÝKATLER

• 1.12.2020
• 4917
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Acar Baltaþ

Ýçinden geçtiðimiz günler, her bireye, eskisinin yerine koyacaðýmýz yeni dünya anlayýþýna ilham verecek bir örnek olma sorumluluðunu yüklemektedir.

Þubat ayýnda Avrupa’da, marttan sonra da Türkiye’de kendini hissettiren kriz, fazla zaman geçmeden bütün dünyada; sadece vatandaþlarýn saðlýðýný deðil, baðlý olduðumuz sosyal, ekonomik ve politik kurumlarý da tehdit eder hale geldi. Ýnsanlar sosyal sistemlerinin tehdit edildiðini gördüklerinde, daha önce sistemin bazý yönlerini eleþtirseler ve deðiþime açýk olsalar da savunmaya geçme ve statükoyla bütünleþme eðiliminde oluyorlar. Ancak bu dönemde yaþandýðý türden öngörülemeyen bir krizin sonuçlarýnýn muhafazakâr bir kaymaya sebep olacaðýný söylemek mümkün olmayabilir.

GERÇEK AYNI, HERKESÝN HAKÝKATÝ FARKLI
1985’te Air Ýndia uçaðýna, 1989’da Nijerya’da Fransýz uçaðýna, 1995’te Oklohama’da Federal Ofis Binasý’na, 1996’da Kenya ve Tanzanya’daki Amerikan Büyük Elçilikleri’ne, 11 Eylül 2001’de Ýkiz Kuleler’e ve Pentagon’a yapýlan terörist saldýrýlarýný, 2002’de Rusya’nýn Moskova Tiyatrosu’ndaki rehine krizini, 2004’te Madrid ve Londra’daki tren bombalamalarýný düþünün... Geçmiþ çalýþmalar, sistemi yoðun tehdit altýnda býrakan bu tür olaylarýn ardýndan sosyal ve politik tutumlarýn muhafazakâr yöne kaydýðýný göstermiþtir (Economou ve Kollias, 2015; Jost ve ark. 2017). Ancak yeni deðerlendirmeler, yüksek gelirleri artan ölçüde vergilendiren, sosyal destek sistemlerini güçlendiren, gelir daðýlýmýný yeniden düzenleyen ve daha çevreci politikalarýn hayata geçebileceðini, hatta özellikle genç Amerikalýlar arasýnda yaygýn olan sosyalist eðilimlerin güçlenebileceðini ileri sürmektedir (Bregman 2020).

ÝNTERNET ORTAMINDA YAPILAN BÝR DENEY... 
Ýnternet ortamýnda yapýlan bir deney, liberal politikacýlarýn bu tür krizleri çözebileceklerine inanýlýrsa, halk saðlýðý krizlerinin liberal yönde bir kaymaya neden olabileceðini göstermiþtir (Eadeh ve Chang 2020 Deney 1). Araþtýrmacýlarýn çýkardýðý sonuç þudur:
“Tehdide baðlý olarak politik sola dönük tutum deðiþiminin mümkün olduðunu gösteren araþtýrmamýz, içinde bulunduðumuz koþullara özgüdür. Her ne kadar daha önceki araþtýrmalar, güvenlik krizlerinin politik tutuculuða kayma olduðunu göstermiþ olsa da tehditlerin niteliði muhafazakârlarýn iþine yarayacak türdendi. Bugün durum, liberallerin sahip çýktýðý saðlýk sistemi ve çevreye baðlý sorunlardan kaynaklanan sorunlar nedeniyle farklýdýr.”
Liberallerin ve muhafazakârlarýn tehdide verdikleri tepkiler de farklýdýr. Örneðin; muhafazakârlar problemi küçümseme ve sosyal mesafe kuralýný ihlal etme eðilimindedir (Rothgerber ve ark. 2020). Bazý araþtýrmacýlar, bunun nedeninin liberallerin bu hastalýktan muhafazakârlara kýyasla daha fazla etkilenmesine baðlamýþtýr. Ancak liberallerin uzman tavsiyelerine uymalarýnýn nedeninin daha endiþeli olmalarýndan deðil, bilimsel uzmanlýða daha fazla güven duymalarýndan kaynaklanmasý muhtemeldir. Her ne kadar birçok Amerikalý pandeminin halk saðlýðý ve ekonomik sonuçlarý için endiþe duymaktaysa da liberallerin erken normalleþmenin daha çok insanlara olan bedeli, muhafazakârlarýn ise daha çok ekonomiye olan bedeli konusunda kaygý duymasý söz konusu olabilir.

KÝMLÝK SORUNU
Ýnsanlar önemli bir konuda karar verecekleri zaman üç sorunun cevabýný ararlar.
- Ben kimim?
- Bu nasýl bir durum?
- Benim gibi biri bu durumda ne yapar / ne karar verir?
Ýnsanlarýn gerçeklere farklý anlamlar yüklemesinin en önemli nedeni kendi kimliklerini tanýmlayýþlarýnda yatar. Kendi eko odasýnda kalýp, ait olduðu siyasi cepheyi savunmayý kolektif yurttaþlýk bilincinin üstünde tutanlar, bu odada üretilen bilgilere itibar eder ve somut gerçekle fazla ilgilenmeyip kendi hakikatlerini yaratýrlar. 

HÝKÂYEYÝ HALK YAZACAK!
Bu nedenle pandeminin; politik tutumlar, yabancý düþmanlýðý ve hoþgörüsüzlük konusundaki etkileriyle ilgili hikâyesi de halk tarafýndan yazýlacaktýr. Ýnsanlara nasýl yaklaþtýðýmýz ve sahip çýktýðýmýz ve desteklediðimiz deðerler, sadece pandemiyle mücadele eden hükümetleri deðil, ortadaki toz duman kaybolduktan sonra karþýlaþýlacaðýmýz dünyanýn gerçeklerini de þekillendirecektir. Ýçinden geçtiðimiz günler, her bireye, eskisinin yerine koyacaðýmýz yeni dünya anlayýþýna ilham verecek bir örnek olma sorumluluðunu yüklemektedir.

ÖNÜMÜZDE ÝKÝ SENARYO GÖZÜKÜYOR 
Toplum psikolojisi perspektifinden bakýldýðýnda, önümüzde iki senaryo gözüküyor. 
Birincisi iyimser senaryo: Ýnsanlar tüketim alýþkanlýklarýný sorgulayacak, dayanýþma, insani deðerler öne çýkacak, ihtiyacýn ötesinde mal edinme ve lükse yönelme eðilimi zayýflayacak, doðanýn ekonomiye isyaný fark edilecek ve verilen zararýn farkýndalýðýyla ona daha saygýlý olunacak. 
Ýkinci ve kötümser senaryo: Uzun süreli resesyon ve iþsizliðin yol açtýðý sosyal huzursuzluklar, fýrsat eþitliði ve gelir daðýlýmýndaki adaletsizliðin tetiklediði toplumsal hareketlenmeler, demokrasisi kýrýlgan ülkelerde rejimlerin sertleþmesine, içe kapanma, mezhepçilik, ýrkçýlýk ve ayýrýmcýlýðýn artmasýna yol açacak.

SONUÇ:
Bugünlerde Covid-19’u yenmek için aþý üretim etkinliklerinde bu virüsü alanlarýn ve yenenlerin kanlarýndaki antikordan yararlanýlýyor. Türkiye’nin yakýn tarihi, sürekli krizleri alt etme mücadelesidir. Bir baþka ifadeyle Türkiye’de krizi yenmek için yeterli antikor vardýr. Önemli olan bölünmek yerine birleþmek ve bundan önceki krizleri aþmak için gösterdiðimiz ortak yurttaþlýk bilincini tekrarlayarak mücadele etmektir.

Kaynakça:
- Economou, A., & Kollias, C. (2015). Terrorism and political self-placement in European Union countries. Peace economics, Peace Science and Public Policy, 21(2), 217-238.
- Jost, J. T., Stern, C., Rule, N. O., & Sterling, J. (2017). The politics of fear: Is there an ideological asymmetry in existential motivation? Social Cognition, 35(4), 324-353.
- Bregman, R. (2020). The neoliberal era is ending. What comes next? [Ýnternet]. Uygun eriþim: https://thecorrespondent.com/466/the-neoliberal-era-is-ending-what-comes-next/61655148676-a00ee89a 
- Eadeh, F. R. & Chang, K. K. (2020). Can threat increase support for liberalism? New insights into the relationship between threat and political attitudes. Social Psychological and Personality Science, 11(1), 88-96.
- Rothgerber, Hank & Wilson, Thomas & Whaley, Davis & Rosenfeld, Daniel & Humphrey, Michael & Moore, Allie & Bihl, Allison. (2020). Politicizing the COVID-19 Pandemic: Ideological Differences in Adherence to Social Distancing.