BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

EK�P OLU�UMUNDAN OLGUNLU�A

1.09.2023
851
facede

Necip Faz�l K�sak�rek "K�k�n� be�enmeyen dal ve dal�n� be�enmeyen meyve, olmadan ��r�r" der. Ekipte her birey ekibin temelini olu�turan k�lt�r�n�, vizyonunu ve de�erlerini kabul etmeli. Ekip olarak bir araya getirilen insanlar�n birlikte �al��ma becerileri kazanmas� ve ortak bir de�er sistemine ula�arak olgunla�mas� gerekir. Ekiplerin y�ksek performanslara ula�mas�n� sa�layan bu olgunla�mad�r. Bunun i�in �nce bir dizi a�amadan ge�meleri gerekir.

1. A�ama: “Biz kimiz?”

Ekibin olu�ma sürecini içine alan ilk a�amada, ekip üyelerinin zihinleri kendilerinden ve ekipten ne beklendi�i konusunda çok aç�k de�ildir. Ayr�ca baz� ekip üyeleri otorite kar��s�nda kayg� duyabilir ya da ba��ml�l�k gösterebilir, di�erleriyse ne yapmalar� gerekti�ini tam olarak anlamadan görevlerine bir an önce ba�lama konusunda istek duyabilir. Ço�u kez ekip üyeleri a��r� kibar olma ve “etliye sütlüye kar��mama” e�ilimi gösterebilir. Bu a�amada gözlenen özellikler �unlard�r: Orta düzeyde istek ve ilgi, orta düzeyde kayg�, çekingenlik, heyecan, güvensizlik, resmi bir ileti�im ve otoriteye ba��ml�l�k.

2. A�ama: “Ben”

“F�rt�na” olarak da adland�r�labilecek ikinci a�amada, ekipler kimin hangi i�i nas�l yapaca��n�, birbirleriyle nas�l ileti�im kuracaklar�n� belirleme a�amas�nda olduklar�ndan çat��ma oran� artar. Birbirlerini ve birlikte nas�l çal��acaklar�n� denerler. Baz� ekipler bu a�amada tak�l�p kal�rlar ya da çok büyük bir krizden sonra bu a�amaya dönerler. Ekiplerin ço�u norm olu�turma a�amas�na geçebilir. “Ben” a�amas�nda izlenen özellikler �unlar olur: Çat��malar, hararetli tart��ma ve münaka�alar, aray��, engellenme duygusu, belirsizlik/k�zg�nl�k ve olumsuz tepkiler.

3. A�ama: Norm olu�mas� ve “Biz” duygusu

Üçüncü a�amada ekip üyeleri aç�k i� rolleri, etkili ileti�im yollar� ve etkinliklerini yönlendirecekleri kurallar� geli�tirir. Ekip içerisinde uyum ve güven olu�mu�tur. Bu a�aman�n özelli�i, görevlerle ilgili dü�üncelerin aç�kça ifade edilmesi, ileti�imin düzenli olmas�, ekip üyelerinin daha i�birlikçi olmalar� ve uyum göstermeleridir. Ekipte gözlemlenen özellikler �öyle olur: Uyum ve güven, rahatlam��, amaca yönelik bir ortam, farkl�l�klara sayg� gösterilmesi, yüksek düzeyde ileti�im, i� rollerinde aç�kl�k, ekip üyeleri aras�nda ba�l�l�k ve hedeflere ula�ma arzusu.

4. A�ama: Olgunluk

En son a�amada, ekipler ileti�im, sorun çözme, kurumsal hedef ve amaçlara ula��lmas� konusunda beceri kazanm��t�r. Yüksek performans gerektiren hedeflere yönelmeye art�k haz�rd�rlar. Ekipte �unlar gözlemlenir: Ba�l�l�k ve tatmin duygusu, birbirini destekleyen ekip üyeleri, problem çözmede yetkinlik, çat��mayla ba�a ç�kmada yetkinlik, payla��lan liderlik ve yüksek performans.

Do�adan dersler

Dev Kaliforniya çamlar�, dünyadaki en büyük ve en uzun a�açlard�r. Aralar�nda boyu 100 metreye varan ve ya�� 2.500’e ula�anlar vard�r. Böylesine büyük ve “köklü” bir a�ac�n kökünün çok büyük olaca��n�, yerin onlarca metre derinine girece�i dü�ünülür. Oysa Kaliforniya çamlar�n�n kökü k�sad�r ve çok derinlerde de�ildir. Bu a�açlar�n bu kadar büyük, görkemli olmalar�n� ve bu denli uzun ya�amalar�n� sa�layan iç içe geçmi� dallar�d�r. Bu dallar öylesine iç içe geçmi� ve birbirini öylesine iyi desteklemektedirler ki binlerce y�ld�r en �iddetli kas�rgalara dahi kolayca gö�üs gerirler. J.Willard Marriot’a göre “�yi a�aç kolay yeti�mez, rüzgar ne denli güçlü eserse, a�aç da o denli sa�lam olur.” Bu sadece do�an�n bir yans�mas� de�il, insan hayat�n�n da bir gerçe�i. Ekibin geli�imi, biz duygusuyla beslenen olgunluk düzeyiyle belirlenir. Bu olgunluk, Kaliforniya çamlar�nda oldu�u gibi birbirimize olan ba�l�l��m�zda yatar.

Kar��l�kl� ba��ml�l�k

1994 y�l�ndan bu yana sürdürdü�ümüz “Ekip Olu�turma ve Geli�tirme” seminerlerinde çal��anlar�n uyum sa�lamakta en çok güçlük çekti�i konunun “kar��l�kl� ba��ml�l�k” oldu�unu gördüm. Yayg�n ve mutlak do�ru olarak kabul gören anlay��, “Herkes i�ini iyi yaps�n, �irketin i�leri iyi gider” anlay��yd�. Daha önceleri birbirini önemsemek zorunda olmayan bölümlerin kaderi art�k birbirine ba�l�d�r ve her bölüm di�erinin “gözünün içine bakmak” zorundad�r. Sinerjiden söz edebilmek için sadece ayn� ekipteki üyelerin uyumu de�il, farkl� ekiplerin ve bölümlerin de uyumu �artt�r.

Kar��l�kl� ba��ml�l�� te�vik edecek dört önerim �öyle:

1. Di�er bölümlerle anla�mazl�k durumlar�nda önce sorunu anlamaya çal��n.

2. Çal��anlar ya da ekipler aras�nda ç�kabilecek olas� çat��malar�n ki�ilik çat��mas� de�il, fikir çat��mas� olmas�n� sa�lay�n.

3. Her türlü toplant�ya fikrinizi gözden geçirmeye haz�r olarak oturun.

4. Ekibinizi e�itin.

Sonuç

Ekiplerin ancak yar�s�ndan az�n�n son a�amaya geçebildi�i, ekiplerin be�te birininse f�rt�na a�amas�n�n ötesine hiçbir zaman geçemedi�i görülmü�tür. Henry Ford’un dedi�i gibi, “Bir araya gelmek bir ba�lang�çt�r, beraberli�i sürdürmek bir ilerleme, beraber çal��maksa ba�ar�d�r.” Ancak, ekiplerin ço�u ilk a�amalar� çabuk geçmelerini sa�layacak becerileri kazanma konusunda e�itilebilir.

Ekip performans�n�n en iyi belirleyicisi, ekibin sorun çözme becerisinin yüksek düzeylerde olmas�d�r. Yüksek performansl� ekiplerin belirli bir sorun çözme yöntemini tutarl� olarak kulland�� gözlenir. Ayr�ca bireyler aras� ileti�imde, ekip üyelerinin olumlu duygular�n�n, performans üzerinde önemli etkisi oldu�u saptanm��t�r. Bu beceri ö�retilebilir ve bu konuda ekiplere yard�mc� olacak çok say�da e�itim yöntemi mevcut.