BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

TOPLUM, EKONOM� VE MUTLULUK

1.01.2021
4009
facede

Aylard�r pandemi ve buna ili�kin konular� yaz�yor ve konu�uyoruz. Salg�n�n ya�am bi�imimizi de�i�tirdi�i marttan bu yana, hayat�m�zdan neredeyse bir y�l ak�p gitti.

De�i�en hayat ko�ullar� mutlulu�umuzu nas�l etkiliyor? Bu yaz�da, ki�inin ya�ad�� toplumun özellikleri ve finansal ko�ullar�n ki�isel ya�am doyumu üzerindeki etkisi konu edilerek bu soruya cevap aranm��t�r...

YA�AYAN BENL�K HATIRLAYAN BENL�K...
Mutluluk, ya�ad�klar�m�za yönelik olumlu alg�m�zdan do�ar. Baz� toplumlarda insanlar, ya�ad�klar� an�n kendisine odaklan�rlar (ya�ayan benlik). Baz�lar�ndaysa ya�ad�klar�n�n kendilerinde b�rakt�� en güçlü izi hat�rlarlar (hat�rlayan benlik). Bu izin olu�mas�nda da en son ya�anan duygunun etkisi çok büyüktür. A��rl�kl� olarak Latin Amerika ülkeleri (Kostarika, Paraguay, Laos, �rlanda, El Salvador, Arjantin) ya�ayan benli�in öne ç�kt�� ve mutlulu�un hazza dönük deneyimlendi�i toplumlard�r. Buna kar��l�k ço�unlu�unu Avrupa ülkelerinin olu�turdu�u toplumlarda (Danimarka, Finlandiya, Hollanda, �sveç, Yeni Zelanda, Avustralya, ABD) hat�rlayan benlik; bir ba�ka ifadeyle anl�k de�il, ak�lda kalan duygular ön plandad�r.
Olumlu duygu aç�s�ndan dünya genelindeki ilk 10’a bak�ld��nda, on �ehirden alt�s�n�n Latin Amerika ve Karayipler bölgesine ait oldu�u anla��l�yor. Bu �ehirlerin bulundu�u ülkelerdeki zor ekonomik ko�ullar dü�ünüldü�ünde bu puanlar �a��rt�c� olsa da, ayn� bölgelerdeki iyimser gelecek alg�s�n� da aç�klad�� dü�ünülüyor: Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki �ehir sakinleri, mevcut ya�am de�erlendirmelerinin ön görüsüne k�yasla daha iyimser bir gelecek beklentisi içinde olmakla kalm�yor, ayn� zamanda anl�k mutluluk ve ne�elilik düzeylerinin de daha yüksek oldu�u görülüyor.1

EKONOM�K KO�ULLAR VE GEL�R DÜZEY�
ABD’de yap�lan bir ara�t�rmada, serveti 500 bin dolar�n üzerinde olanlar�n yüzde 19’u “Yeterli miktarda paraya sahip olmak konusu hayat�mda sürekli kayg� olu�turuyor” ifadesini do�rulam��t�r. �lginç olan, birikimleri 10 milyon dolar�n üzerinde olanlar�n ancak yüzde 33’ünün bu ifadeyi do�rulam�� olmas�d�r. Görüldü�ü gibi servet artt�kça, para konusundaki kayg�lar azalaca�� yerde daha da büyümektedir. Di�er taraftan, bu ölçüde büyük servete sahip insanlar�n yar�s�ndan az�n�n “Servetimi büyüttükçe daha mutlu oldum” ifadesine kat�lm�� olmalar�d�r.

PARA �LE MUTLULUK ARASINDA �L��K� YOK MU?
1957 y�l�nda ABD’de yap�lan bir ara�t�rmada, ortalama bir beyaz yakal�n�n enflasyondan ar�nd�r�lm�� y�ll�k 10 bin dolar dolay�nda kazanc�yla; televizyon, klima, bula��k ve çama��r makinesinden yoksun olarak ya�ad�� hayat� “Çok mutlu” olarak nitelendirdi�i bulunmu�tur. 2004’te kazanç ortalama olarak üçe katland�� halde, bütün konfor art�r�c� araçlara sahip olan kat�l�mc�lar�n ancak yüzde 34’ü “Çok mutlu” olduklar�n� belirtmi�tir. Bu durum da ister istemez akla “Para ile mutluluk aras�nda ili�ki yok mu?” sorusu gelir. Hiç �üphesiz zengin olanlar, fakir olanlardan sadece daha “rahat” bir hayat de�il, ayn� zamanda daha “sa�l�kl�” bir hayat sürer. Benzer �ekilde y�lda 20 bin dolardan az kazananlar�n, 70 bin dolardan fazla kazananlara k�yasla orta ya�ta ölme ihtimallerinin 3,5 kere daha fazla oldu�u görülmü�tür. Yoksulluk, aile içi ili�kilerde çat��maya da yol açarak huzursuzluk ve bo�anmaya yol açabilir.

TÜRK�YE’N�N YÜZDE 41’� ÇOK MUTLU VE MUTLU!
Ülkemizde geçim s�k�nt�s� nedeniyle ya�anan bo�anmalar ve aile içi �iddet, yaz�l� ve görsel medyada geni� yer tutmaktad�r. TÜ�K verilerine göre; Türkiye’de ya�ayanlar�n %26,5’unun maddi yoksunluk içinde oldu�u anla��lmaktad�r. Yine TÜ�K’in ya�am memnuniyeti ara�t�rmas� sonuçlar�na göre, Türkiye’de ya�ayanlar�n 2003 y�l�nda %59,6’s�; 2019’da ise %52,4’ü kendini ‘Mutlu” olarak tan�mlam��t�r.2 Konda ara�t�rma �irketi verilerine göre “Genel hayat �artlar� bak�m�ndan kendini çok mutlu ve mutlu” olarak tan�mlayanlar�n oran� Ocak 2012’de %63; Temmuz 2019’da %41 olmu�tur. “F�rsat olsa ba�ka ülkede ya�amak isterim“ diyenlerin oran� 2017 �ubat’�nda %70 düzeyindedir.3

DÜNYA MUTLULUK RAPORU
“Dünya Mutluluk Raporu”, ülkelerin mutluluk düzeylerine göre s�ralamas�nda her ülke için 2017-2019 y�llar�n�n ortalamas�na göre ya�am de�erlendirmelerini gösteriyor. En yüksek puan� alan ilk 3 ülkeyi Finlandiya (7,8), Danimarka (7,7) ve �sviçre (7,6) olu�turuyor. Türkiye 153 ülke aras�nda 5,1 puanla 93. s�rada. Raporda, 2008-2012 y�llar�n� kapsayan be� y�ll�k döneme k�yasla, son üç y�ll�k 2017-2019 dönemine kadarki mutluluk düzeyi de�i�imi de aktar�l�yor. �ki dönem aras�ndaki de�i�imin incelendi�i ülkeleraras� bu kar��la�t�rmada, 149 ülke yer al�yor. 65 ülkede art��, 53 ülkede dü�ü� görülürken, kalan 31 ülkede kayda de�er bir de�i�im gözlenmemi�. Türkiye de�i�imin dü�ü� yönünde oldu�u ülkelerden biri ve 149 ülke aras�nda 107.likte.
2013’ten bu yana “Dünya Mutluluk Raporu”ndaki Türkiye verilerinin bir araya getirildi�i bir di�er çal��mada, y�llar içinde ülkemizde mutluluk düzeyinin art��a geçti�i; ancak 2017 y�l�ndan sonra dü�ü� ya�and�� ve 2020’de ciddi bir dü�ü�ün gerçekle�ti�i görülüyor. 2013-2020 dönemi için Türkiye’de mutluluk puan� ortalama 5,36 olarak ortaya ç�k�yor. En yüksek puan�n 2017’de 5,5 oldu�u, en dü�ük puan�n ise 2020’nin son de�eri 5,13 puan oldu�u anla��l�yor. 2020 y�l�nda yakla��k 150 ülkenin yer ald�� dünya ortalamas� ise 5,48 puan.4

“DÜNYA MUTLULUK RAPORU”NDAK� TÜRK�YE VER�LER� OLUMSUZ YÖNDEK� DE��M�N BA�LANGICI: 2018
Farkl� ara�t�rma raporlar�n�n ortak göstergesi, Türkiye’de mutluluk düzeyinin, pandemiden çok önce dü�meye ba�lad�� yönünde... Bu bulgular�n ��nda, olumsuz yöndeki de�i�imin ba�lang�c�n� 2018 y�l�na kadar geriye götürmek mümkün gözüküyor. �nsanlar�n mutlulu�unun ve iyilik halinin, sahip olduklar� ekonomik imkânlarla ve içinde ya�ad�klar� toplum taraf�ndan belirlendi�i söylenebilir. Bu durumda, ya�am doyumunda rol oynayan etkenleri pandemi dönemine özel ko�ullarla s�n�rland�rmak yerine, süregelen etkenlerin bu dönemde etkisini daha da art�rd��n� söylemek yanl�� olmayacakt�r...

SONUÇ:
Fakirlik düzeyindeki bir gelir, ya�am kalitesini olumsuz olarak etkiler; ancak fakirlik düzeyinin üzerine ç�k�ld��nda, ya�am kalitesinin ve “mutlulu�un” gelir ile ilgili olmad�� birçok ara�t�rmayla ortaya konmu�tur. Çevre ko�ullar�n�n düzenli oldu�u, vatanda�l�k bilincinin yüksek oldu�u, f�rsat e�itli�inin ya�and�� ve insan do�as�na göre düzenlenen bir toplumda ya�ayan orta gelirli bir insan, gelir farkl�l�klar�n�n büyük oldu�u bir toplumdaki yüksek gelirliler ölçüsünde ya�am doyumuna sahip olabilmektedir. Bu sonuçlar, yerel yönetimlerin sorumluluklar�n� yeniden de�erlendirmelerinin gerekli oldu�unu dü�ündürmektedir...

Kaynakça:
1. https://worldhappiness.report/ed/2020/
2. http://www.tuik.gov.tr/PrehaHaberbültenleri.do?id=33729
3. Konda Barometresi: Türkiye’deki Ortalama �nsan Kim? Ocak, 2016.
4. World Bank Group. Doing Business 2020.Compering Business Regulations in 190 Economies, International Bank for Reconstruction and Economies Development.