BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

MESELE BÜYÜMEK DE��L!

1.04.2019
2361
facede

�ok daha k�t�mser beklentiler dile getirenler olmas�na ra�men, en k�t� �artlar alt�nda bile T�rkiye'nin 2018'de %2.5 b�y�yece�ini dile getirmi�tik. Bu tahminimiz do�ru ��kt�. Ancak T�rkiye'nin y�l�n ikinci yar�s�nda toparlanmas� �art.

Y�l�n son çeyre�inde ç�kan %3’lük negatif büyüme, beklentiler dahilinde. Ekonomistlerin son çeyrek tahminleri %1-4 aras�nda gidip geliyordu. Biz Eylül 2018’de, %2.5-3.0 aral��nda bir daralma tahmini ortaya koymu�tuk.

ALARM VEREN SEKTÖRLER…
�malat sanayii ve in�aat alarm veren sektörler. Son çeyrekte imalat sanayiinde %7.4, in�aatta da %8.7’lik daralma var. Asl�nda biz bunlar� önceden hissettik. Kapasite kullan�m ve i�sizlik oranlar�, sanayi üretimi ve perakende sat�� verileri… Bunlar�n hepsi birden alarm veriyordu.

RAKAMLARIN 2018’E A�T OLDU�U UNUTULMAMALI
2018’in son çeyre�ine ait büyümeye bakarken, geçmi� rakamlar�n de�erlendirildi�i ak�ldan ç�kar�lmamal�. Bunlar 2018’e ait verilerdi. Buna göre analiz edilmeli. Yani bunlar� �imdi ya�an�yormu� gibi yorumlamayal�m. Eldeki verilere bakarsak, 2019’un ilk ve ikinci çeyreklerinde de negatif büyüme ihtimali var.

IMF VE DÜNYA BANKASI YANILAB�L�R
2018’in son çeyre�inde bu kadar kötü bir büyüme, matematiksel olarak 2019’un 4. çeyre�inde iyi bir rakama zemin haz�rlad�. Dolay�s�yla IMF ve Dünya Bankas� gibi kurulu�lar�n, “Türkiye 2019’da negatif büyür” tezleri do�ru ç�kmayabilir. Ama bunun için Türkiye’nin y�l�n ikinci yar�s�nda toparlanmas� �art.

MATEMAT�KSEL DÜZELTMELERLE ÖVÜNEMEY�Z
Ya�anan bunca s�k�nt�ya ra�men, iyi bir yönetimle Türkiye ekonomisi 2019’un tamam�nda büyüyebilir. 3. ve 4. çeyrekte toparlanma ya�an�rsa 2019’u pozitif büyümeyle kapatma imkân� hâlâ var. 2018 son çeyrekteki h�zl� küçülmenin de yol açaca�� matematiksel etkiyle bu y�lki büyüme rakam� %0.5-1.0 aral��nda ç�kabilir. Ancak matematiksel düzeltmelerle övünemeyiz. Önemli olan, üretime, ihracata, istihdama katk� yapacak bir büyümenin ortaya koyulmas�.

ÖZEL SEKTÖRÜN Ö�RENMES� GEREKENLER…
Türkiye’nin istikrarl� ve kaliteli bir büyümeye ihtiyac� var. Bunun için beklentiler do�ru yönetilmeli. �nsanlar�n içinde hâlâ bir umut var. Hükümet, bu ümidi bo�a ç�karmamal�. Vergi uygulamalar� ve kamusal destekler konusunda do�ru ad�mlar at�lmal�. Türkiye’nin harcayaca�� veya israf edece�i, yanl�� kullanaca�� tek bir kuru� dahi yok. Verilen kredilerin ve desteklerin hepsi de de�ere dönü�meli. Türk özel sektörü de kaynak kullan�m�nda basiretli davranmay� art�k ö�renmeli, katma de�er yaratan faaliyetlerle i�tigal etmeli.

ADALET, E��T�M VE ÖZGÜRLÜKLER...
Geride b�rakt��m�z dönemde yüksek rakamlar gördük; ama dünya s�ralamas�nda bir arpa boyu yol gidemedik. Demek ki, mesele büyümek de�il kalk�nmak. Bunun için yap�sal reformlar �art. Bu noktada “Bu da geçer” ya da “Her �ey çok güzel olacak” tad�nda yazanlarla pek anla�am�yoruz. Ben “adalet-e�itim-özgürlükler” diyorum, onlar daha çok e�itim ve ekonomi üzerinde duruyor.
Ben sürekli olarak “en üst seviyeye hep birlikte ç�kmak” diyorum. Onlar ise “tabana yaymak” diyerek eldekini e�it �ekilde da��tman�n alt�n� çiziyor. Önde gelen i� insanlar�n�n bile marka yaratamad�� bir ülkede, “vasatl��” e�it payla�makla nereye varaca��z bilemiyorum!

TÜRK�YE’N�N H�KÂYES� KABUL GÖRMÜYOR
Döviz kuru dalgalanmalar�n�n sebebini manipülasyonda aramadan önce, “Ülke ekonomisinde k�r�lganl�k var m�, yok mu?” diye bakmak laz�m ki, var. ��sizlik ve enflasyon yüksek, sanayi üretimi k�r�lgan. Bunlar�n üzerine bir de diplomatik ve siyasi gerginlikler geliyor. Ciddi d�� kayna�a ihtiyaç var. Sadece in�aat yaparak gelece�e yürümeye çal��an Türkiye’nin yans�tt�� hikâye, küresel anlamda kabul görmüyor. Bu �ekilde uzun süre devam edemeyiz. �effafl�kla ilgili s�k�nt�lar�m�z oldu�u da ortada.

2013’TEN SONRA ��LER NEDEN SARPA SARDI?
2002-2013 döneminde Avrupa Birli�i ç�pam�z vard�, hak ve özgürlüklerde ilerleme sa�lam��t�k, bankac�l�k reformu yapm��t�k. Niçin �imdi; stratejik partnerlerimizle, kom�ular�m�zla sürekli niçin problem ya��yoruz? E�itimle ilgili s�k�nt�lar ba�lad�? Sosyal haklarla ilgili gerginlikler artt�? 2013’e kadar sakindik de neden sonra i�ler sarpa sard�? �ncelikle bak�lmal�...

TEFLON TAVANIN ÜZER�NDEK� YUMURTA G�B�!
Geli�en ülkelerdeki iktidarlar önce ekonomik ve parasal önlemler alma e�iliminde. “�imdilik �unlar� yapal�m, faizleri dü�ürelim, sonra bakar�z” derler. Halbuki yap�sal reform gerçekle�tirmeden geçici önlemlere ba�vursan�z, bunlar teflon tavan�n üzerindeki yumurta gibi kay�yor, bir i�e yaramad�� gibi durumu daha içinden ç�k�lmaz bir hale sokabiliyor.

HANG� YAPISAL REFORMLAR YAPILMALI?
Kestirmecilikle bir yere var�lm�yor. Adalet, hak ve özgürlükleri en üst seviyeye ç�kar�p tüm vatanda�lara e�it �ekilde uygulan�r hale getirmeli, e�itimi yap�sal önlemlerin temeline yerle�tirmeli, ondan sonra ekonomik ve di�er konularda reform pe�ine dü�meliyiz. �nsanlara öncelikle siyasal ve sosyal özgürlükleri ve e�itimle ilgili haklar� teslim edilmeli.

TÜRK �NSANININ ZEKÂSINA GÜVEN�N
Türk insan�n�n zekas�na güvenin. �ikâyet etti�inde normal kar��lam�yoruz, muhalefet etmek olarak alg�l�yoruz. Madem vatanda�� oy verince hakl� buluyoruz, itiraz etti�inde de onu dinleyece�iz. Aleyhte propaganda yerine, do�ru zamanda faydal� ele�tiri olarak de�erlendirilmeli. Piyasalardaki de�i�iklikler ve dalgalanmalar�n arkas�nda manipülasyon aramak yerine bunlar�n sa�l�kl� piyasa tepkileri oldu�u kabul edilmeli.