BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

YÜZEYSEL ÇÖZÜM, SORUNU DER�NLE�T�R�R

1.06.2021
1216
facede

At�lacak ad�m, "Devlet deste�iyle bu s�rd�r�lemez" durumunu devam ettirmeye �al��mak yerine, kaynaklar�n modern tar�m i�in kullan�lmas� ve �reticilere bilimsel tar�m ve hayvanc�l�k yapmalar� i�in yard�mc� olmakt�r. Bunun i�in bilgi, ara�-gere� ve gerekli di�er destekler sa�lanmal�d�r.

Futbolla ilgilendi�im y�llarda, Mustafa Denizli’den ö�rendiklerimden biri �u oldu: “Top kendi kendine gol olmaz.” Gerçekten de bu anlay��la bakt��n�zda, golün daha önce yap�lanlar�n veya yap�lmayanlar�n sonucu oldu�unu görürsünüz. Futbolla ilgili bu gözlem, gerçekte bütünüyle hayat� temsil eden bir durumdur. Hayat da ço�unlu�un yapmaya çal��t�� gibi olaylara bakarak anla��lmaz. Olaylar –ya�ananlar- daha önce yap�lanlar�n ve yap�lmayanlar�n sonucu olarak geli�ir. Bu dersi ve gözlemi her gün üreticilerle ilgili haberleri televizyonda izlerken ve gazeteleri okurken çok s�k hat�rl�yorum.

Ç�FTÇ�LER�N VE HAYVANCILIKLA U�RA�ANLARIN SIKINTILARI...
Türkiye’nin son y�llarda ya�ad�� sorunlar�n ba��nda, çiftçilerin ve hayvanc�l�kla u�ra�anlar�n s�k�nt�lar� geliyor. Bu, sadece belirli bir kesimin sorunu olmay�p, giderek toplumun bütününü derece ilgilendiren bir nitelik ta��yor. �ktidara yak�n medya ço�unlukla bu �ikâyetleri duymazdan geliyor, muhalif medya ise bazen ayn� �ikâyetleri tekrar tekrar yay�nlayarak gündemde tutmaya çal��yor. Pazardaki pahal�l��n nedeni olarak arac�lar görülüyor ve çözüm önerilerinin ba��nda arac�lar� ortadan kald�rmak geliyor. Oysaki, bir sistemde kay�rma ve mafyala�ma yoksa arac�lar�n her birinin i�levi vard�r; çünkü serbest piyasa ekonomisinde sistem, i�levi olmayan arac�y� devre d�� b�rak�r. Belediyeler bu durumdan vazife ç�kartarak, görevleri olmayan i�lere kalk��yor ve ayr� bir verimsizlik yarat�yor.
Sorun, sadece tar�m ve hayvanc�l�kla hayatlar�n� sürdürenlerin geçim zorlu�uyla s�n�rl� kalm�yor. Gelirini kaybedenlerin daha yüksek gelir umuduyla kentlere göç etmesi ve varo�larda sa�l�ks�z ko�ullarda ya�amas�, farkl� sosyal sorunlar�n zeminini haz�rl�yor. Yap�lan ara�t�rmalar, tar�m ve hayvanc�l�kla u�ra�an nüfusun ya� ortalamas�n�n 50 oldu�unu ve gençlerin geleceklerini bu alanda görmediklerini gösteriyor. Ayr�ca kar��la�t�rmal� olarak verilen bilgiler, üreticilerin y�llar içinde gelirlerinin dü�tü�ünü hiçbir ku�kuya yer b�rakmayacak �ekilde ortaya koyuyor. Üretici her y�l, üretti�i ayn� miktar ürün için daha fazla harcama yap�yor; ama buna kar��l�k daha az mal ve hizmet alacak gelir elde ediyor. Bu durum, üretici kesimin birikimlerini tüketmesinin ve fakirle�mesinin aç�k i�areti olarak ya�an�yor. Bankalara borçlanma, üreticilerin üretim araçlar�n�n haciz edilmesi veya sat�lmas�yla sonuçlan�yor.

SORUN, ÇOK DAHA DER�N!
Bu görüntülere ve sonuca bakarak sorunlar� ortadan kald�rmak için geleneksel yollara ba�vurmak, ayn� sonucun a��rla�arak büyümesinden ba�ka bir sonuç vermez. Özellikle muhalefet kanad� ve üretici birlikleri taraf�ndan en s�k dile getirilen çözüm, hayvanc�l�kla u�ra�anlar� ve çiftçileri daha fazla desteklemektir. Bunun için gübre, tohum, ucuz mazot, faizsiz kredi gibi çe�itli yollarla bu kesimleri daha çok te�vik, ürettikleri ürünlere piyasa fiyat�n� de�il, üreticinin ihtiyac� olan destekleme fiyat�n� vermek, ilk akla gelen ve sorgulanmadan kabul edilen önerilerdir. Halbuki sorun, devlet bütçesinden çiftçiye ve üreticiye daha çok kaynak aktarmakla ve bu kesimi desteklemekle çözülemeyecek kadar çok daha derindir. Çünkü bu çözümler, daha önce oldu�u gibi, sorunu derinle�tirmekten ba�ka bir sonuç vermeyecektir.

ÇÖZÜM NEREDE?
Öncelikle tar�m ve hayvanc�l�kta sorunlar�n� çözmü� veya bu a��rl�kta ya�amayan ülkelerin ne yapt�klar�na bak�lmal�. Örne�in; ABD’de 1900’lerin ba��nda nüfusun yüzde 80’i tar�mla u�ra��rken, bugün yüzde 1,5’i tar�mla geçimini sa�l�yor. 320 milyonluk bir ülkeyi doyuruyor ve ayr�ca Türkiye dahil pek çok ülkeye ihracat yap�yor. Bugün GPS ile yönetilen bir biçerdöverin yapaca�� hasad� geleneksel yolla yapmak, yüzlerce ki�inin bir ay çal��mas�n� gerektirirdi. Geleneksel yolla bir i�çinin bir günde yapt�� be� birim hasad�, günümüzün imkânlar� ve teknolojisiyle 30 bin birim olarak yapmak mümkün.
Konunun bir di�er boyutunu, tar�m� yapma �ekli olu�turuyor. Topra�� sürmek, sonra ekmek ve elleri aç�p ya�mur ya�mas�n� beklemek, sonra ya��n ne çok ne az; havan�n ne çok s�cak ne çok so�uk olmas�n� dilemek, günümüzde geçerlili�ini yitirmi� bir durumdur. Suyun giderek daha de�erli bir kaynak haline geldi�i günümüzde, daha derinlere kuyu açmak da sorunu çözmeye yetmiyor. Çünkü yüzey nemini kaybeden toprak verimsizle�iyor ve bir zamanlar Türkiye’nin en bereketli topraklar�n�n oldu�u yerlerde obruklar meydana geliyor. Bu nedenle eski al��kanl�klara ba�l� kalarak, üreticiye gerçekle�meyecek sözler vermek, onlar� asla memnun etmeyecek te�viklerle desteklemeye çal��mak gerçekçi de�il!

B�L�M�N VE HAYATIN AKS� YÖNÜNE YÜRÜMEKTEN VAZGEÇ�LMEL�
Bir sorunu çözmenin ilk ad�m� önce sorunu kabul etmek, sonra da nedenini bulmakt�r. Yüzeyde gözüken sorun üreticinin peri�anl�� gibi gözükse de esas sorun, tar�m yapma biçimi ve üretim modelinin devrinin kapanm�� olmas�d�r. Bu nedenle çözüm, üreticiyi geleneksel yollarla desteklemek ve bugüne dek yürünen yolda bilimin ve hayat�n aksi yönüne yürümekten vazgeçmektir. Ancak böylece hem üreticilerin hem de Türkiye’nin kaderini de�i�tirecek ad�mlar� atmak mümkün olacakt�r.

TOPRAKSIZ TARIMIN SA�LADI�I AVANTAJLAR...
Yapay zekâyla yönetilen tar�m; ekim, sulama, gübreleme ve hasad� eldeki verilerle, dönemsel hava durumunu da öngörerek yapmaya imkân verir. Alternatif olarak yap�lmas� gerekenlerden biri de topraks�z tar�m ve dikey tar�md�r. Topraks�z tar�m�n sa�lad�� avantajlardan baz�lar� �unlard�r: Bitkiler toprakta yeti�tirilmelerinin aksine yakla��k yüzde 50 daha h�zl� büyür, çünkü besin elementlerine ve suya daha kolay ula��rlar. Böyle bir tar�m uygulamas�nda;
- Kapal� bir alanda 12 ay yeti�tiricilik mümkündür.
- Bitki toprakla bula��k olmad�� için hastal�k ve zararl� riski daha azd�r.
- Besin maddelerine kolay ula�abildi�inden, birbirine girmi� kök yapmazlar, kökler birbirine girmeden büyüyebilirler.
- Toprakta yeti�tiricili�in aksine, çapa yapmak ya da yabanc� ot ile sava�mak zorunda kalmazs�n�z.
- Bitkiler için seçilecek en iyi ortam ve besin elementleriyle verimi art�rmak, üreticinin elindedir.
Bu tür bir tar�m�n hasad� çok kolayd�r. Bir salatal�� ç�kard�ktan sonra barda�a koymak, ihtiyaç ölçüsünde tüketmek ve bir hafta boyunca hem taze kalmas�n� hem büyümesini sa�lamak mümkündür.
En ba�a dönersek... Olaylar, tar�m ve hayvanc�l�k konusunda geçmi�te yap�lm�� ve yap�lmam�� olanlar�n bir sonucudur. Bu nedenle, yapt�klar�m�z� yapmamak ve yapmad�klar�m�z� yapmak için, gitti�imiz yolun tersine yürümek daha uygundur...

SONUÇ:
Türkiye için sorunun çözümü, ç�kmaz oldu�u uzun y�llard�r anla��lan yolda ilerlemek de�il, dünyan�n gitti�i ve bilimin gösterdi�i yönde ad�mlar atmakt�r...