BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

HAYATI �ÇER�DEN DI�ARIYA YA�AMAK

1.02.2024
382
facede

Bug�ne kadar okudu�um kitaplar, yazd��m yaz�lar ve farkl� gruplarla yapt��m �al��malar sonucunda iyi y�neticili�in, liderli�in veya iyi insan olman�n ?d��ar�dan i�eriye? de�il, ?i�eriden d��ar�ya? ger�ekle�ti�ine inand�m. Bu �al��malar�m s�ras�nda iki konunun �nemini fark ettim. Birincisi, kat�l�mc�lar�n b�y�k �o�unlu�unun ger�ek anlamda de�erlerinin ne oldu�unun fark�nda olmad�klar�, ikincisi de hemen hi�bir kat�l�mc�n�n hayattaki varl�k sebebini bir c�mleyle ifade edemedi�i oldu.

Son yirmi y�ld�r liderlik ve yöneticilik konusundaki çal��malar�m� a��rl�kl� olarak de�erler ve hayat�n anlam� üzerine sürdürüyorum. Çünkü iki-üç günlük liderlik veya yönetim becerileri e�itimlerinin kat�l�mc�lara “Bunlar� yap-bunlar� yapma” diye özetleyebilece�im reçeteler verdi�ini ve “d��ar�dan içeriye yönelik” bu yakla��m�n fazla etkili olmad��n� görüyorum. Bu tür çal��malar�n Anadolu bilgeli�inin “Sokma ak�l, k�rk ad�m gider” yarg�s�n� do�rulad��n� dü�ünüyorum.

Dönü�üm ve fark�ndal�k

Bugüne kadar okudu�um kitaplar, yazd��m yaz�lar ve farkl� gruplarla yapt��m çal��malar sonucunda iyi yöneticili�in, liderli�in veya iyi insan olman�n “d��ar�dan içeriye” de�il, “içeriden d��ar�ya” gerçekle�ti�ine inand�m. Bu çal��malar�m s�ras�nda iki konunun önemini fark ettim. Birincisi, kat�l�mc�lar�n büyük ço�unlu�unun gerçek anlamda de�erlerinin ne oldu�unun fark�nda olmad�klar�, ikincisi de hemen hiçbir kat�l�mc�n�n hayattaki varl�k sebebini bir cümleyle ifade edemedi�i oldu. Kat�l�mc�lar�n büyük ço�unlu�unun dile getirdi�i “mutlu ve ba�ar�l� olmak” temennisi hem hiçbir anlam ifade etmeyen genel bir tan�md�r hem sadece ki�inin kendisine hizmet etmeye dönük bir dünya görü�ünü yans�t�r. Ki�isel doyumsuzlu�un en ba�ta gelen nedeni, bu amaçlar�n hiçbir zaman gerçekle�me imkan�n�n olmay��d�r.

De�erler davran��lar�m�z�n nedenini olu�turur. De�erler ki�inin hazz�na ve ç�kar�na, kurumlar�n da kârl�l��na engeldir. �imdi gelin birlikte bir oyun oynayal�m. Kendiniz için be� tane de�er tan�mlay�n ve bunu önem s�ras�na göre dizin. Sonra her bir de�er için iki tane davran�� göstergesi tan�mlay�n. Örne�in dürüstlük (do�ruluk, ahlak, bütünlük) bir de�er olarak tan�mlanm��sa, bunun davran�� göstergeleri olarak, “her durumda (bana zarar verecek olsa bile) do�ru olan� söylemek” veya “ortamda bulunmayan insanlarla ilgili olumsuz konu�mamak” gibi tan�mlamalar yap�n.

Daha sonra davran��lar�n�z�n bu tan�ma ne kadar uydu�unu kontrol edin. Böyle bir de�erlendirme yapan birçok ki�i, davran��lar�n�n zaman zaman beyan�na pek de uymad��n� görecektir. Siz de onlardan biriyseniz bundan sonra davran��lar�n�z�, ifade etti�iniz de�erlere uygun k�lmaya çal��n. Ancak bunun için bedel ödemek gerekti�ini de unutmay�n. Çünkü bir de�ere sahip oldu�unu iddia etmek için bir bedel ödemek veya o bedeli ödemeyi göze almak gerekir. Bir antik ça� dü�ünürünün dedi�i gibi, “Kimse s�nanmad�� günah�n masumu olamaz.”

Varl�k nedeni

Bundan sonraki ad�m, hayattaki varl�k nedenini bir cümleyle tan�mlamakt�r. Bu neden, “çocuklar�m�n topluma faydal� bir insan olmas�” gibi çok alçakgönüllü olabilece�i gibi; “toplumda iz b�rakacak bir eser ortaya koymak” gibi hayli iddial� ve yükse�e konmu� bir ç�ta da olabilir. Ancak bu neden her sabah yataktan kalkarken size güç vermeli, anlam duygusu olu�turmal� ve günlük etkinliklerinizin bir bölümü do�rudan bu amaca hizmet etmeli.

Ki�inin sahip oldu�u de�erler ve yetenekler tutkusuyla birle�ti�inde, “dünyada bir konuda en iyi olmak için de�il, dünya için iyi bir insan olmak için” çal��maya ve ya�amaya ba�lar. Böylece de�erlerine uygun ya�amaktan dolay� derin bir iç huzur duyar. Bu da karakterinin yetkinlikleri kadar de�erli olmas� anlam�na gelir.

Ki�i e�er hayatta kendisini a�an bir amaca hizmet etmiyor, sadece kendi sahip olacaklar�na odaklan�yorsa, neye sahip olursa olsun bir tatminsizlik, bir bo�luk hissetmesi kaç�n�lmazd�r. Çünkü insandaki adalet terazisi kendine dönük çal��r. Çocu�uyla, e�iyle, kom�usuyla, yöneticisiyle olan bütün ili�kilerinde kendisinin verdi�ini fazla, ald��n� az bulur. Bu nedenle alacakl� olma duygusu insanda huzur b�rakmaz. Dünyaya sadece almak için de�il ayn� zamanda vermek için de gelenler, kendi iç dünyalar�na maneviyat boyutunu katar. Daha önce de belirtti�imiz Anglo-Sakson dünya görü�ünün dikte etti�i “Bunun bana ne faydas� var?” anlay�� ki�ide sürekli olarak alacakl� olma duygusunu körükler. Bu duyguyu ya�ayan insanlar, de�erleri aras�nda “do�ruluk, aile, ahlak” gibi yüksek de�erler tan�mlasalar ya bunu bütünüyle unutarak ya da s�kl�kla “ama” diyerek de�er ihlalleri yaparak ya�ar ve kaç�n�lmaz olarak ikiyüzlü bir hayat�n parças� olurlar.

Türk toplumunun en çok de�er verdi�i konular�n ba��nda “çocuklar” gelir. Ancak profesyonel hayat�n içindeki birçok ana-baba, çocu�uyla vakit geçirmek yerine, ona daha fazla “�ey” sat�n al�rsa mutlu edece�ini dü�ünür. Örne�in tatile ayn� ya�ta çocu�u olan arkada�lar�yla ç�kar ve onunla çok de�erli “özelle�mi� zaman” geçirme imkan�n� kullanamaz. Bu nedenle genç anne-baba olan okuyuculara önerimiz, tatillerini sadece çocuklar�yla geçirmeleri, üzerlerinde zaman bask�s� olmadan onlar� dinlemeleri ve tan�mlad�klar� aile de�erlerini, “problem olmayan zamanlarda” onlara kazand�rmalar�d�r.

Ki�inin kendi iç dünyas�na yapaca�� yolculu�un önemli bir parças�, insan ili�kilerini derinle�tirmek için ataca�� ad�mlard�r. Çevresindeki insanlar�n do�um günlerini hat�rlamak, onlara kendisi için neden önemli olduklar�yla ilgili özgün s�fat ve cümlelerden olu�an kartlar yazmak, bu yönde geli�me sa�lamak için iyi bir ba�lang�çt�r. Her ili�kiden sonra kar��s�ndaki ki�iye kendisini nas�l hissettirdi�ini, kendi ad�na sorgulamak bunu izleyen ikinci ad�m olabilir.

Sonuç

Kendilerini a��r� önemseyen insanlar, kar��lar�ndakilere kendilerini iyi hissettirmezler. Bu nedenle arkam�zda b�rakt��m�z duyguyu ve izi dü�ünmek, dünya için iyi biri olmak yolunda uygun bir ba�lang�çt�r. Hayatta belki de en önemli �ey, sevdiklerimiz konusunda yan�lmamakt�r.