60 YILLIK HATALAR!

• 1.03.2021
• 4704
• Twitter'da Paylaþ
• facede

Prof. Dr. Emre ALKÝN

Türkiye'nin uzun bir geçmiþe dayanan, köklü bir enflasyonla mücadele deneyimi bulunuyor; ama mücadele hakkýyla devam ettirilmedi.

SADECE FAÝZ SÝLAHINI KULLANMAK SAKINCALI
Genelde iki tür enflasyon var. Bunlar talep enflasyonu ve maliyet enflasyonu. Türkiye’de talep enflasyonu olduðunu gösterecek bir durum yok. Açýklanan üretici ve tüketici enflasyonu verileri de bu gerçeði ortaya koyuyor. Hâl böyleyken, enflasyonla mücadelede sadece faiz silahýný kullanarak yola devam etmek, bence fevkalade sakýncalý. Çünkü rakamlara baktýðýmýzda, son derece ciddi bir gýda enflasyonu gözüküyor.

BENZÝNCÝDE, YAKIT-MARKET HARCAMALARI EÞÝTLENDÝ
Kredi kartý harcamalarýnýn önemli bir kýsmý, market alýþveriþlerinde yoðunlaþtý. Tek bir örnekle bu çarpýcý durumu anlatayým: Akaryakýt sektörü temsilcileri, akaryakýt ve market cirolarýnýn birbirine eþitlendiðini söylüyor. Geçen yýldan bu yana 24 saat açýk kalan akaryakýt istasyonlarýndaki marketlerden de fiyatlarý gayet rahat takip edebilmek mümkün. Özetle; Türk halkýnýn 100 TL’lik kredi kartý harcamasýnýn 30 lirasýndan fazlasýný; gýda, yiyecek ve market alýþveriþine ödediði þartlarda buradaki yangýný söndürmeden tek haneli enflasyona ulaþmamýz mümkün olmayacak.

MARKETE TELEFON AÇMAKLA ENFLASYON DÜÞMEZ!
Tek haneli enflasyon hedefine ulaþabilmek için bir önceki ekonomi yönetiminin hatalarýný tekrarlamayalým. Yani marketlere telefon açýp, patatesi, soðaný, biberi maliyetinden düþük fiyatla sattýrmak için baský uygulamayalým. Baþta da söyledim; Türkiye’de çok ciddi bir maliyet enflasyonu var. Salgýn süresince gelirleri düþen, hatta iþinden olanlarýn henüz bir talep enflasyonu yaratacak durumlarý yok. Dolayýsýyla Merkez Bankasý (M:B) Baþkaný Naci Aðbal’ýn bahsettiði yüzde 5’lik enflasyon hedefinin tutturulabilmesi için son 60 yýldýr yaptýðýmýz hatalarý tekrar etmememiz gerekiyor.

VERÝ, GERÇEÐÝ YANSITMALI
Devletin görevi, mal ve hizmet üretenin maliyetini düþürmek ve makûl fiyattan vatandaþa mal ve hizmet sunulmasýný saðlamak. Devletin ancak bu görevini yaptýktan sonra makûl olmayan fiyat hareketleri konusunda yaptýrýmlar getirebilir. Bunun için yeterli kanun ve denetim mekanizmalarý var, yenilerini icat etmeye gerek yok! Ancak enflasyon rakamlarý gerçeði yansýtmalý ki, devlet otoritesini kullanýp bozuk taraflara müdahale edebilsin.

PÝYASA MANTIÐI DIÞI TEDBÝR OLMAZ
Enflasyonla mücadele konusu, bir önceki dönemden farklý olarak ele alýnmaya baþlandý. Bugüne kadar sürekli olarak meseleyi görmezlikten gelen bir anlayýþ vardý. Sayýn Cumhurbaþkaný’nýn söylemlerinden anlýyoruz ki, mesele ciddi olarak ele alýnmaya baþlanmýþ. Bir yandan bunun sevindirici olduðunu düþünürken, alýnacak tedbirlerin piyasa mantýðý dýþýnda olmamasý gerektiðini de söylemem lazým.

MUSK’IN, TÜRKÝYE’DE CÝDDÝ MÜRÝTLERÝ VAR!
Sosyal medya platformu Reddit üzerinden heyecanlanarak bir ateþ yakmaya çalýþan Y ve Z kuþaðýndan, yatýrýmcýlara baþka güçler de karýþarak bir operasyon yapmýþ olabilir. Reddit’tekilerin, GameStop’ta açýða satýþ yapanlarý bilmeleri mümkün deðil. Bu da içeriden bilgi sýzdýranlarýn olduðunu gösteriyor. Yatýrým bankasý JP Morgan ve diðer hedge fonlar, GameStop’daki geliþmeleri þikâyet etti. Amerika’da sermaye piyasalarýný denetlemekle ilgili kurum, “Burada manipülasyon yok” deðerlendirmesi yaptý. 

Dünyanýn her yerinde Y ve Z kuþaklarýna ait gençlerde büyük bir tepki birikmiþ. Ayrýca, Tesla’nýn kurucusu Elon Musk’la ilgili yaptýðýnýz deðerlendirmelere de çok fazla tepki geliyor. Musk’ýn, Türkiye’de ciddi müritlerinin olduðu anlaþýlýyor. Yaþanan bu geliþmelerle birlikte küçük yatýrýmcýlar, bir haftalýk operasyonda büyük zarar yazdý. Küçük balýðýn büyük balýðý yediði tezi, palavra olarak kaldý.
* ABD'de, bilgisayar oyunu perakendecisi GameStop’un, New York Borsasý'nda iþlem gören hisse senetleri Nisan 2020'de 2 dolar civarýna gerilemiþ, Ocak 2021’de 483 dolara kadar çýkmýþtý. Küçük ve büyük yatýrýmcýlarýn borsa savaþýna tanýklýk edilmiþti.