BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

AÇTI�IN YOLDA, GÖSTERD��N HEDEFE!

1.10.2023
661
facede

T�rkiye Cumhuriyeti'nin temeli k�lt�rd�r. K�lt�r okumak, anlamak, g�rebilmek, g�rebildi�inden mana ��karmak, intibah almak, d��nmek, zekay� terbiye etmektir. Yine insan, enerjisiyle ve fakat tabiat�n ona iltifat edildik�e t�kenmez yard�m�yla, y�kselen, geni�leyen insan zekas�, hudutsuz kavray�� anlam�nda 'insan�m' diyen bir vasf-� mahsusu olur. �nsan, hareket ve faaliyetin, yani dinamizmin ifadesidir.

Mustafa Kemal 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet'in ilan�ndan bir gün sonra Ba�bakan �smet �nönü’ye el yaz�s�yla iletti�i notunda “Bize geri, borçlu, hastal�kl� bir vatan miras kald�, yoksul ve esir ülkelere örnek olaca��z. Kaderin bizim ku�a��m�za yükledi�i görev bu, özgür bir toplum olu�turmak, ça�da�la�mak, bu ideali gerçekle�tirmek durumunday�z. Bu görevin a��rl��n� ve onurunu seninle payla�mak istedim Allah yard�mc�m�z olsun” yazm��t�.

Öyle bir vatan ki, ço�unlu�u köylerde ikamet eden 13 milyonluk ülke, insan�yla, hayvan�yla, salg�n hastal�klarla bo�u�uyor, her be� anneden biri hayat�n� kaybederken, do�an iki bebekten biri ölüyordu. Ki�i ba��na milli gelir 45 dolard� ve sanayi ad�na ancak 4 fabrika ayakta kalm��t�. 10 ki�iden fazla istihdam yaratan 280 i�letmenin yüzde 90’� yabanc�lara aitti. Tümüyle y�k�lm�� veya hasarl� bina o kadar çoktu ki, adeta ülke yeni ba�tan in�a edilmeliydi. Ülke genelindeki, karayolu ve demiryollar� son derece yetersiz, olanlar da yabanc� sermayenindi.

“KADININ ADI YOKTU”

Kad�nlar�n ad� da haklar� da yoktu. Seçme, seçilme, meslek edinme, e�itim, bo�anma, velayet, miras ve benzeri hiçbir hakka sahip de�illerdi. Ço�unlu�u subaylar ve gayrimüslimler olmak üzere erkeklerin yüzde 7’si, kad�nlar�nsa binde 4’ü okur yazard�. Asl�nda okuyanlar�n ço�u yazam�yordu. Kullan�lan ölçüler, saat, takvim referanslar� ça��n gerisinde ve karma��kt�. Ülkedeki lise ve ortaokul say�lar� s�ras�yla 72 ve 23 idi, yegane üniversite konumundaki Darülfünün ise bilimsel zeminden çok uzakt�. Yokluklar, yoksunluklar yazmakla, ça��n gerisinde kald��m�z boyutlar saymakla bitmez. Sonuçta 100 y�l� a�an bir da��lma döneminden geçmi�, parçalanm��, girdi�i sava�larda ma�lup olmu�, i�gale u�ram��, borç içindeki bir devletin izleriydi ta��nan.

CUMHUR�YET DEVR�MLER�

Kurtulu� Sava�� ile mucizevi bir ba�ar� ve ba��ms�zl�k elde edilse de sava� sonras� en az bu kadar zorlu ve kompleks hususlar�n h�zl� ve entegre çözümlerini gerektiriyordu. Bu çerçevede, Gazi Mustafa Kemal temelinde bireylerin kulluktan ç�karak vatanda� olmas�, toplumunsa ümmet olmaktan kurtularak ulus bilincine eri�mesi ve bilimin esas al�nd��, ak�lc� bir zemin yaratmak üzere Cumhuriyet devrimlerini ve ilkelerini hayata geçirdi. Bu devrimler, Türkiye'yi ça�da� bir ulus devlet olarak �ekillendirmek amac�yla ülkenin sosyal, siyasi, hukuksal ve ekonomik yap�s�nda köklü de�i�ikliklere yol açt�.

LA�KL�K VE HUKUK

Cumhuriyet'in ilan�ndan sonra hiç �üphesiz ki, laiklik ve hukuk devrimleri varolu� �eklini bütünledi. Anayasayla din ve devlet i�lerinin ayr�lmas�, hilafetin kald�r�lmas�, medeni kanun mihenk ta�lar�yd�. Latin alfabesine geçerek ortak ve kolay ö�renilir bir dil yarat�m� e�itim devriminin sa�lay�c�s� oldu. Okur yazarl�k artt�� gibi, zorunlu hale getirilen ilkö�retim, e�itimde f�rsat e�itli�inin, reformlar da üst seviyede e�itim kurumlar�n�n önünü açt�. Ekonomik devrim, sanayi ve tar�mdaki reformlar refah seviyesini art�rd�. Kad�nlar�n toplumsal ve siyasi kat�l�m�n� art�rmak için çok çe�itli yasal düzenlemeler yap�ld�, seçme ve seçilme hakk� tan�nd�.

ORTAK KÜLTÜR

Atatürk, devrimlerin içselle�tirilmesi ve kal�c�l�� için “ortak ulusal bir cumhuriyet kültürü” olu�turmay� hedefledi. Ülkede geçerli olan ve gelenek halinde devam eden her türlü dil, duygu, dü�ünce, inanç, sanat ve ya�ay�� ö�elerinin tümüne yönlendi. Sonuç olarak Cumhuriyet devrimleri, Türk toplumunun kültürel ve sanatsal aç�dan modernle�mesini ve uluslararas� sahnede daha etkin bir �ekilde temsil edilmesini te�vik etti. Bu dönem, Türk kültürü ve sanat�n�n ça�da� dünyayla bütünle�mesine önemli bir katk� sa�lad�. Dil devrimi ile Latin alfabesine geçi�, Türk edebiyat�n� etkiledi. Bu dönemde pek çok yazar, eserlerinde modern Türk dilini benimseyerek edebiyata katk�da bulundu. Ayn� zamanda, dönem eserleri devrimleri ve genç Cumhuriyet ruhunu besledi.

KÜLTÜREL M�RAS VE MODERNLE�ME

Modern sanat ak�mlar�, özellikle resim ve heykel alanlar�nda etkili oldu, mimarl�kta da önemli de�i�iklikler ya�and�. Bu dönemde pek çok modernist bina in�a edildi. Türk kültürel kimli�inin modernle�mesi sürecinde, ayn� zamanda köklerle sa�lam bir ba� olu�umu için çaba sarfedildi. Kültürel miras� koruma ve geli�tirme amac�yla çe�itli kurumlar ve müzeler kuruldu. Ayr�ca, folklor ve geleneksel sanat formlar� da desteklendi. Kad�nlar�n toplumsal ve kültürel ya�ama daha aktif kat�lmas�, kültür ve sanat dünyas�nda da daha görünür olmalar� sa�land�. Bu perspektiflerde oldu�u gibi toplumsal hayat�n hemen hemen her boyutu bir �ekilde kavrand� ve bütüne uyumland�.

EMSALS�Z B�R ÖRNEK

Türkiye Cumhuriyeti, yolunu açan Kurtulu� Sava�� ve varolu�unu �ekilleyen devrimlerin bütünlü�ü, ilmek ilmek her alanda i�leyi�i ve temelinin dayand�� kültürel dokuyla emsalsiz bir örnek olarak kabul edilmeli. 100 y�ll�k tarihinde duraksamalar, gel-gitler, Cumhuriyet devrim ve ilkelerine ayk�r�l�klar, geriye gidi�ler tabii ki oldu ve olmakta. Yeter ki, özünün ne denli sa�lam ve sars�lmaz nitelikte oldu�unu hat�rlayal�m. ‘Hatt� müdafaa yok, sath� müdafaa var’ anlay��yla mücadele edelim.

Her ne olursa olsun, ‘AÇTI�I YOLDA, GÖSTERD�� HEDEFE’ yürüyelim.

Cumhuriyetimizin 100. y�l dönümü kutlu olsun.

Mustafa Kemal Atatürk’e
sevgi, sayg� ve minnetle…