BUSINESS LIFE Ayl�k �� Hayat� & Ekonomi Dergisi

HANG� HAYAT? HANG� BEN?

1.07.2023
1037
facede

"Bu y�la kalbimizi �arpt�ran, pe�inden ko�aca��m�z bir tema se�erek girelim" diye �nermi�tim. Benim temam 'HAF�F' idi. Ruh ve bedende hafiflik, y�klerden, a��rl�klardan ar�nmakt� niyetim. �lk alt� ayda, evdeki hesap ya da i�sel hesap, �ar��ya ve evrene uymad�. Tam tersine, azalmad�, artt� sanki bir�ok �ey. �nce depremle gelen ac�lar, kayg�lar, sonras�ndaki onar�c� �abalar�m�z�n afetin b�y�kl�� kar��s�ndaki yetmezlik hissi.

Hangi felsefi yakla��m� ya da hayat felsefesini benimsersek benimseyelim, temel yakla��m�n iç huzuru, ne�e ve özgürle�meye ç�kacak bir yolun yolcusu olabilece�imizi ayr��t�rmak, kal�plar�m�z�, engelleri y�kmam�z� ve farkl� bir yarat�m sürecinde ilerlememizi sa�layabilir.

Sonra, seçimler ve öncesindeki siyasi sürecin insan� içten içe tüketen, gerdikçe geren, kutupla�t�ran, kimliklere s�k��t�ran, negatiften beslenen yo�unlu�u. Ortadan ikiye bölünmü�lükle gelen sonucu, ekonomik kriz ortam�, iklim de�i�iklikleri, bitmeyen sava�lar, göç dinamikleri, toplumsal �iddet ve daha nice unsur bizi bizden, en az�ndan beni benden ald�.

SÖYLEMES� KOLAY GERÇEKLE�T�RMES� ZOR

Y�l�n ikinci yar�s�nda, mevcut yaralar� sar�p, iradeyi, umudu canland�rmay�, yine, yeniden yüklerden, a��rl�klardan ar�narak yolculuk halinde olmay� becerebilir miyiz sizce? Söylemesi kolay, gerçekle�tirmesi zor bir dönü�üm zaman�nday�z. Gördü�üm kadar�yla, öfke ve küskünlük dehlizlerinde epey yo�unluk var. Bencillik kalkanlar� da kalkm��. Tutunmaya çal��anlar�n da güvendikleri da�lara günbegün karlar ya��yor. Ortada k�r�lm�� hayaller, bahar� ya�amadan gelen kuru, s�cak, kavurucu yaz halleri ve bitmeyen ‘Ne oldu, olmal�yd�, niye oldu’ sorgulamalar�n�n karma��k yuma�� varken denklem daha da zorla��yor.

“Daha az gergin bir ülke olaca��m�z kesin. Herkesin kendi planlar�na, i�lerine döndü�ü apolitik bir döneme girece�iz. Günlük hayat�m�z daha istikrarl� olacak ama tabii ki daha sessiz bir ülke olaca��z. Siyaseti günlük ya�am�m�zda s�n�rlayaca��z. Güçlü devlet kar��s�nda özel hayat�m�z zenginle�ecek. Daha do�ayla iç içe, kendimizi ke�fedebildi�imiz, yeteneklerimizi geli�tirdi�imiz yeni pencereler açaca��z. �ikayetle yetinmeyelim. Ya susal�m ya da ‘Ne yapabilirim?’ diye soral�m. Yapabileceklerimiz çok, kimseye zarar vermeyen eylemlerle dünyay� de�i�tirebiliriz.”

Gündüz Vassaf

STO�KLERE GÖRE YA�AM

Antik Yunan felsefesinin bir ak�m� olan Stoizm’in temel yakla��m ve prensiplerine ba�vurmak bir seçenek olabilir. Onlara göre insanlar kendi kontrolümüzde olan �eylere odaklanmal� ve olmayanlara saplan�p kalmamal�, ba�l�l�k duymaktan kaç�narak her durumda serinkanl�l�kla tepki vermeyi ve ak�lc� dü�ünmeyi öncelikli görmeli. Stoikler, gerçek mutlulu�un ve iç huzurunun, içsel erdemleri geli�tirmek ve ba��ms�zl�k sa�lamakla elde edilece�ine inan�r. Ayn� zamanda, hayat�n geçicili�ini ve ölümün kaç�n�lmazl��n� kabul ederek anl�k ya�amak, zorluklarla ba�a ç�kmak, içsel huzuru bulmak ve ahlaki bir ya�am sürdürmek için pratik bir çerçeve sunarlar.

Stoikler, insanlar�n kontrolünde olanlar ve olmayanlar aras�nda bir ayr�m yapar. �nsanlar�n dü�ünceleri, inançlar� ve de�erleri üzerinde tam bir kontrol sahibi olabileceklerine inan�rlar. Bununla birlikte d�� dünya, di�er insanlar�n davran��lar� veya do�al olaylar gibi faktörler üzerinde tam bir kontrolümüz olmad��n� kabul ederler. Bir Stoik, birisiyle ili�kiyi kontrol etmek yerine, kendi tepkisini ve duygular�n� kontrol etmeye odaklan�r. Benzer �ekilde, do�an�n de�i�kenliklerini kabul etmek ve onlara uyum sa�lamak gerekti�ini savunurlar. Do�al bir afet halinde, öfke/inkar/isyan/suçlama vb. bir sarmala girmeden, durumu kabullenip gerekli önlem ve hasar yönetimi boyutuna yönelirler.

�Ç HUZURA ÇIKACAK B�R YOL ARAYI�I

Tabii ki, stoizme yönelik baz� ele�tirel, yakla��mlar da yok de�il. Duygusal tepkileri kontrol etme oda��n�n, insan hayat�n�n önemli bir parças� olan duygusal çe�itlili�i ve derinli�i azaltabilece�ini savunanlar var. D�� etkenlerden ba��ms�z durma yakla��m�n�nsa empati ve ili�ki yoksunlu�u geli�tirebilece�i iddia ediliyor. Ayn� zamanda, stoiklerin insan do�as�n�n rasyonel ve erdemli oldu�u varsay�m�na kar��n, insanlar�n karma��k bir do�aya sahip olduklar�n�, duygusal, iradesiz veya dürtüsel olabileceklerini savunanlar da dikkate de�er. Herkesin ahlaki de�erleri ve içsel erdemleri geli�tirme potansiyeline sahip oldu�una inanan stoiklerin, var olan sosyal ve ekonomik e�itsizlikler ortamlar�nda, baz� insanlar�n dezavantajl� olabilece�ini göz ard� ettiklerini de ekliyorlar. Son olarak, d�� etkenler kar��s�ndaki temel tutumun, pasifli�e ve baz� durumlarda inisiyatif eksikli�ine yol açabilece�i de belirgin ele�tiri alanlar�ndan birisi.

“Ya�ama kar�� sorumlulu�umuz daha yücesini yaratmakt�r, daha az�n� de�il.”

Nietzsche

Hangi felsefi yakla��m� ya da hayat felsefesini benimsersek benimseyelim, temel yakla��m�n iç huzuru, ne�e ve özgürle�meye ç�kacak bir yolun yolcusu olabilece�imizi ayr��t�rmak, kal�plar�m�z�, engelleri y�kmam�z� ve farkl� bir yarat�m sürecinde ilerlememizi sa�layabilir. Bak�� aç�m�z� de�i�tirip, dönü�türen ya�am pratiklerini uygulamaya ba�lamak, cesaretle hareket etmek, zihinsel disipline ve ba��ms�zl��a eri�mek bizi a�a��ya çeken her türlü ba�lamdan, ki�i veya kurumdan uzakla�t�rabilir. Unutmayal�m ki, hayattaki herhangi bir �eyin önemi, bizim ona atfetti�imiz önemden öteye geçemez. Tan�k olduklar�m�z�n ya da ya�ad�klar�m�z�n üstesinden gelecek kudret de içimizde.

Yeter ki, fark�na varal�m ve irademizi ele alal�m.